Отқа жанған отын неге қытырлайды? Оның себебі неде?

Жылдың суық мезгілдерінде немесе табиғатта демалғанда от жағу – адамдар үшін жылулық пен жайлылықтың көзі. Бірақ біз байқамайтын бір қызық құбылыс бар - отын жанған кезде шыққан қытырлау дыбысы. Бұл табиғи феноменнің артында қандай ғылым жатыр? Осы сұраққа жауап беруге тырысамыз.

Отынның құрамындағы шырын мен оның әсері

Ағаш отынының қытырлауының алғашқы себебі – оның құрамындағы шырын. Жас ағаштардың жасушаларында су мөлшері көп болады. Сыздауық шырынның құрамында кездесетін кішкентай су тамшылары, жоғары температурада қайнап, буға айналады. Қысым өскен кезде су буы ағаштың қабатын жарып, қытырлау дыбысын шығарады.

Отынның тығыздығы мен құрылымы

Отын қытырлауының тағы бір себебі – оның құрылымдық ерекшеліктері. Ағаштың әртүрлі түрлерінде тығыздық және жасушааралық кеңістіктер әр түрлі болады. Жіңішке талшықтар мен ауа қалталарын қамтитын ағаштарда қытырлау дыбысы қаттырақ болуы мүмкін. Бұл құрылымда будың жиналуы және босап шығуы нәтижесінде дыбыстар шығады.

Газы бар қосындылардың әсері

Ағаш құрамында әртүрлі табиғи қосындылар болады, әсіресе шайырлы ағаштарда. Жоғары температурада бұл қосындылар газ түрінде бөлінеді және олардың тез арада кеңеюі қабықты жарып, қытырлау туғызады. Бұл процесс химиялық реакция ретінде де белгілі.

Отқа жанған отынның қытырлауы – бұл күрделі физикалық және химиялық процестер нәтижесі. Шырынның қайнап жарылуы, ағаштың құрылымдық ерекшеліктері және химиялық қосындылардың газға айналуы бұл құбылысты тудырады. Табиғаттың осы ерекше құбылысын түсіну, оны жай байқап қана емес, оның артындағы ғылымды білу мүмкіндігін береді.