Солтүстік полюс кімге тиесілі және оның құқығы қалай анықталады?

Солтүстік полюстың географиялық және құқықтық маңызы

Солтүстік полюс әлемнің төбесі деп саналады және ол Арктика мұхитының ортасында орналасқан. Бұл аймақтың стратегиялық маңызы зор, себебі мұнда үлкен табиғи ресурстардың қоры бар, соның ішінде мұнай мен газ. Сондай-ақ, бұл аймақ халықаралық кеме қатынасы үшін маңызды.

Қатысушы елдер мен олардың талаптары

Солтүстік полюсқа негізінен бес Арктикалық ел мүдделі: Ресей, Канада, Норвегия, Дания (Гренландия) және Америка Құрама Штаттары. Барлық осы елдер Солтүстік полюстің белгілі бір бөлігін өздеріне тиесілі деп санайды және халықаралық заңдар аясында өз талаптарын дәлелдеуге тырысуда.

Ресей

Ресей Солтүстік полюсқа қатысты ең белсенді елдердің бірі болып табылады. Ресейлік ғалымдар және зерттеушілер Ломоносов жотасы Ресей аумағының жалғасы екенін дәлелдеуге тырысады. 2007 жылы ресейлік сүңгуірлер Солтүстік полюс түбіне титаннан жасалған Ресей жалауын орнатып, символикалық түрде осы аймаққа талаптарын білдірген болатын.

Канада

Канада да Солтүстік полюске қатысты өз ықпалына ие болғысы келеді. Ол геологиялық зерттеулер жүргізіп, Ломоносов жотасының Канаданың арктикалық шельфімен байланысын дәлелдеуге ұмтылады.

Норвегия және Дания (Гренландия)

Норвегия мен Дания да өздерінің арктикалық территорияларын кеңейтуге деген мүдделерін білдіреді. Бұл елдер арктикалық шельфтің кеңеюі үшін ғылыми зерттеулер жүргізіп, өз дәлелдемелерімен Біріккен Ұлттар Ұйымының теңіз құқығы туралы конвенциясына (UNCLOS) жүгінеді.

Халықаралық құқық тұрғысында шешімдер

Солтүстік полюсқа қатысты құқықтық сұрақтарды шешу Біріккен Ұлттар Ұйымының теңіз құқығы туралы конвенциясы (UNCLOS) бойынша жүзеге асырылады. Бұл конвенция әрбір елдің теңіз шельфін анықтап, оның аумағына байланысты халықаралық деңгейде келісімге келуді көздейді. Әр мүдделі ел үш жүз мильдік экономикалық аймағын растау үшін геологиялық дәлелдемелерін ұсынуға тиіс.

Солтүстік полюсқа қатысушы елдер арасындағы күрес халықаралық саяси және құқықтық аренада маңызды мәселе болып қалуда. Оның құқықтық мәртебесі әлі де нақты анықталмаған, және алдағы уақытта бұл мәселе бойынша көптеген келіссөздер жүргізілері анық. Арктикадағы климат өзгерістері мен экономикалық мүдделердің өсуі жағдайында Солтүстік полюс сұрағы өзекті болып қала береді.