Атмосфера қай жерде аяқталады?
Атмосфераның нақты шекарасын анықтау ғылымда әлі де талқыланып жатқан күрделі мәселе. Бұл мақалада Жер атмосферасының қабаттары, олардың биіктігі және атмосфераның қай жерде аяқталатыны туралы қызықты ақпараттарды қарастырамыз.
Жердің атмосферасы – біздің ауа қабатымыз және ол өмірге қажетті оттегіні қамтамасыз етеді, күннің ультракүлгін сәулелерінен қорғайды. Бірақ, сол атмосфера қай жерде аяқталатынын нақты білеміз бе? Бұл сұрақ көптеген зерттеушілердің назарын аударып, әртүрлі теориялардың қалыптасуына себеп болды.
Атмосфера қабаттары
Атмосфера бірнеше қабаттан тұрады. Әр қабаттың биіктігі, құрамы және температурасы әртүрлі.
- Тропосфера: Жердің бетімен жалғасатын және біз тыныс алатын ауа жататын қабат. Бұл қабат орташа алғанда 12 км биіктікке дейін жетеді.
- Стратосфера: Тропосфераның үстінде орналасқан бұл қабат 50 км биіктікке дейін созылады. Оған ультракүлгін сәулелерді сіңіретін озон қабаты кіреді.
- Мезосфера: 50 км-ден 85 км аралығында орналасқан бұл қабатта температура төмендей береді.
- Термосфера: 85 км-ден 600 км-ге дейін жететін бұл қабатта Күннің ультракүлгін және рентгендік сәулелері температураны айтарлықтай көтереді.
- Экзосфера: Атмосфераның ең жоғарғы қабаты, ол бірнеше мың километрге дейін созылып, біртіндеп ғарыштық кеңістікке ұласады.
Атмосфераның шекарасы қайда?
Ғарыш агенттіктері мен ғалымдар Жер атмосферасының шекарасын «Карман сызығы» арқылы анықтайды, ол Жерден шамамен 100 км биіктікте орналасқан. Бұл сызықтан жоғары жерде ұшақтар ұша алмайды және жердегі аэродинамикалық күштер жұмыстарын толық атқара алмайды.
Алайда, атмосфераның нақты қай жерде аяқталатыны жайлы пікірлер әртүрлі. Кейбір ғалымдар атмосфераның соңғы қабаты экзосфераның шекарасы бірнеше мың километрге дейін созылатынын және сол жерде ғарыш кеңістігімен толық бірігетінін айтады.
Атмосфераның қай жерде аяқталатыны туралы нақты жауап жоқ. Әртүрлі зерттеулер мен теориялар бұл мәселені әр қырынан қарастырады. Дегенмен, «Карман сызығы» халықаралық деңгейде кеңінен қабылданып, ғарыш пен атмосфераның арасындағы шекара ретінде қызмет етеді.