Иттер қасқырдың туысы ма, әлде мүлде басқа түр ме?
Бұл мақалада иттердің эволюциялық тарихы мен олардың қасқырлармен генетикалық байланысы жайлы талқыланады. Иттердің шығу тегін зерттеу арқылы біз олардың үй жануары ретінде қалыптасуының күрделі жолын түсінеміз.
Иттердің шығу тегіне қысқаша шолу
Иттер адамзаттың ажырамас серігі болып келеді. Олардың шығу тегі мен қасқырлармен генетикалық байланысын зерттеу ғалымдардың назарынан тыс қалған жоқ. Бұл қызығушылықтың басты себебі – иттердің үй жануары ретінде қалыптасу жолын анықтау.
Қасқырлар мен иттердің генетикалық байланысы
Зерттеулер генетикалық тұрғыдан иттердің Canis lupus, яғни қасқырдың бір түрі екенін көрсетеді. Заманауи иттер (Canis lupus familiaris) қасқырлардың бір тармағы ретінде есептеледі. Бұл иттердің геномында қасқырлармен ортақ ерекшеліктер көп екенін айғақтайды.
Иттердің эволюциялық тарихы
Иттер мен қасқырлар шамамен 20000-40000 жыл бұрын бір-бірінен ажыраған деп есептелінеді. Кейбір ғалымдар бұл процесті иттердің адамға дейінгі уақыттағы қасқырлардың мінез-құлқына бейімделуімен байланыстырады. Адамдарға жақындасу арқылы олар қажетті ресурстарды – азық және қауіпсіздікті тапты.
Иттердің үйленуі және үй жануары ретінде қалыптасуы
Қасқырлардың адамға үйрену процесі ұзақ уақытты қамтыды, ол кезеңде табиғи іріктеумен қатар, адамдар да қасқырларды селекциялық іріктеуге ұшыратты. Бұл процесс қасқырларға тән агрессивті мінезді азайтып, адамдармен үйлесімді өмір сүруге қабілетті ит тұқымдарының пайда болуына әкелді.
Иттердің қазіргі таңдағы әртүрлілігі
Бүгінде иттердің мөлшері, пішіні және мінез-құлқы жағынан әртүрлі 300-ден астам тұқымы бар. Олардың әрқайсысы адамның нақты қажеттіліктеріне сай селекция арқылы пайда болған.
Иттердің тарихы көпжылдық эволюция және адаммен ұзақ уақыт бірге өмір сүрудің нәтижесі болып саналады. Біз бен иттердің жолы қосылғанынан бері олардың жануарлық болмысы адамзат тарихының ажырамас бөлігіне айналды.