Шаян пісірілгенде қызара ма?

Шаяндарды пісіргенде неге қызарып кетеді деген сұрақ көпшілікті мазалайтыны рас. Бұл құбылыстың ғылыми себептері бар және оларды түсіну үшін шаянның құрамындағы химиялық элементтерді зерттеп көру қажет. Бұл мақалада біз осы таңғажайып құбылыстың мәнісін ашатын боламыз.

Шаянның табиғи түсі

Теңіздегі тірі шаяндардың түсі әдетте қоңыр, жасыл немесе көкшіл болады. Бұл түстер шаяндардың хитин қабығында орналасқан пигменттермен байланысты. Хитин – шаяндардың сыртқы қабатын құрайтын қатты, бірақ икемді материал. Дәл осы қабат шаяндарға қорғаныс қызметін атқарады.

Түстің өзгеруі: химиялық реакция

Шаяндарды пісіргенде олар қызарып кетеді, өйткені пісу процесінде ішіндегі астаксантин деп аталатын пигмент босап, әсер етеді. Негізгі химиялық реакция термоқыз қарқынды жылытылған кезде орын алады. Астаксантин – қызыл түсті каротиноид, және ол босап шыққанда, шаянның жасыл немесе қоңыр түсі қызылға айналады.

Астаксантиннің рөлі

Астаксантин – табиғи антиоксидант және ол шаяндардың сау болуына әсер етеді. Шаяндар бұл пигментті өздігінен өндіре алмайды, бірақ олар қоректену арқылы, яғни балдырлар мен зоопланктондарды тұтыну арқылы алады.

Қызықты факт

Астаксантиннің әсеріне басқа теңіз жануарлары да ұшырайды. Мысалы, ол лосось, форель сияқты балықтардың қызғылт түсін қалыптастырады. Демек, шаян пісірілгенде қызарып кетуі тек химиялық реакция емес, сонымен қатар табиғаттың үйлесімділігі мен кереметтілігінің тағы бір дәлелі болып табылады.

Шаянды пісіргенде оның қызару құбылысы – химиялық реакцияның нәтижесі. Бұл табиғи процесс шаянның құрамындағы астаксантин пигментіне байланысты. Шаянның қызаруы – оларды пісіру арқылы тек физикалық тұрғыда өзгеріп қана қоймай, эстетикалық және тағамдық тұрғыда да ұнамды ететін таңғажайып құбылыс.