Тұрмыстық зорлық-зомбылық: Жадыраның трагедиясы

Соңғы бес жылда Батыс Қазақстан облысында агрессивті күйеуінің қолынан тоғыз әйел көз жұмды. Жыл сайын бірнеше мың әйелдер күйеулерінің ұруы мен зорлық-зомбылығына қарсы шағымдармен полицияға жүгінеді, олардың 400-ден астамы Кризистік орталықтарда күйеуінің жұдырығынан және тепкісінен қорғау іздейді. Бірақ... тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарының 95%-ы қайтадан тираны күйеулеріне оралады, 70%-ы сот залында олармен татуласуға тырысады, себебі «балаларға әкесі керек», «күйеуден кету – ұят болады», ал шын мәнінде – кететін жері жоқ. Әйелдер мен балаларды ұрып-соғудың жаза мерзімін күшейту жағдайды өзгерткен жоқ. Мамандар айтып отыр – тұрмыстық tyranny-дан қорғау тек агрессордың құрбанына ғана емес, сонымен қатар оның мінез-құлқын психология мамандарымен түзету арқылы өзі қарсылық көрсетуші күйде болуы тиіс. Тек осы шара тұрмыстық қылмыстар санын түбегейлі азайтуға көмектеседі.

«Бес жыл өтті. Ал жүрегім әлі күнге дейін ауырады»

Биылғы 8 сәуірде Батыс Қазақстан облысының Таскалин ауданындағы Ақтау селосында қорқынышты трагедия орын алды - отбасы басы Серік Қафизов өз әйелін Жадыра Жұмалиеваны екі кіші қызы - 8 жастағы Инабат пен 7 жастағы Айшамен бірге жекеменшік үйде тірідей өртеп жіберді.

Бұл қорқынышты қылмыс неге орын алды, оны болдырмауға болар ма еді?

Біз қайтыс болған жас әйелдің туыстарымен кездестік, жүректері әлі күнге ауыр қайғыдан езіліп жатқаны көрінді, ақыл-ойлары бұл ауыр жоғалтуды қабылдай алмай отыр.

Ақтау селосына сапарымызда Жадыраның тәтесі, анасының жекжат сіңлісі - Таскала ауылында тұратын Жания Сулейменова, бұрынғы полиция қызметкері, мықты және ерік-жігері бар әйел бізбен бірге болды. Бірақ ол да балалық шақта бізге сіңірілген ұғымдардың - «балаларда әкесі болу керек» екенін мойындап, оның өзін де шатастырып, нәтижесінде бөтен күйеуінің қолынан сіңлісін құтқара алмады.

«Жадыраның ата-анасы оның Серікпен не болып жатқанын білмеді. Ол оларға ешқашан айтпады, менімен ғана ашылды. Мен онымен көмек бере алатынымды сездім», - деп айтты Жания Сулейменова, Ақтау селосына бара жатқан жолда.

2017 жылы Жадыра Жұмалиева кенеттен тәтесінің Таскала ауылына бірге қыздарымен келді. Ол күйеуі көлігімен оны бетпақ далаға апарып, онда сабау бастайтындығын айтты. Егер ол одан қашып кетсе, Серік оның артынан көлікпен қуып, шаршап, жерге құлаған кезде кенет тоқтайды, көліктен шығып оны қайтадан алдыңғы орындыққа отырғызады. «Сені қорғап алатын ешкім жоқ. Мен сені өлтірсем де, ешкім мұны көрмейді», - деп ол әр уақытта осы қорлықтан кейін айтады.

«Сол кезде Жадыраның денесінде ешқандай көгерген із болған жоқ. Біз полицияға әрең барып, дәлеліміз жоқ деп айтты. Серік бірнеше күннен кейін кешірім сұрауға келді. Жылап, оралуын сұрады, «бұдан былай саған қол тигізбейміз» деп уәде берді. Мен оған: «Жадыраны қорғауға ешкімнің болмайтынын ойлама. Оның туған-туыстары бар. Бірақ біз сенің саналы болатыныңа үміттенеміз» деді. Жадыраны күйеуіне кешіруін сұрадым: «Сізде екі бала бар. Олар әкесіз қалай өседі? Қыздар әкесін жақсы көреді. Көмек көрсеткізу, мені тастап кетпеу туралы уайымдама. Серік сені ренжітпейтіндігіне уәде береді». Жадыра «жоқ, ол өзгермейді» деп айтты. Бірақ сол кезде біз дабыл қақпауға шешім қабылдадық. Мен оны күйеуіне оралуды сұрауым үшін өкініп отырмын. Оларды қайта жалғастырмау керек еді. Ол күйеуіне тағы да шағымданбады. Үш жыл өтті, содан кейін бұл трагедия орын алды», - деді қайтыс болған әйелдің тәтесі.

Жадыраның әкесі Ақболат Жұмалиев бізді селода қарсы алып, бірден қыздары мен немерелерінің зираттарына баруды ұсынды.

Жолда ол кенеттен осы трассада өзінің тағдырын - көмек сұрап, ауыл орталығына баратын ақ көйлек киген қызды кездестіргенін айтты. Ол көріп, бірден ғашық болды. Алты ай бойы күтті, сосын үйленді. Содан кейін бұл жолмен 31 жылдан соң, ол үлкен қызын жерлеуге апарып бара жатыр.

«Біз бұл жерге дербес бала туылған күндер, Жадырамен және қыздармен бірге еске алу күндерінде үнемі келеміз. Егер жақын маңдағы малымды бақсам немесе шөпке барсам, міндетті түрде оларды Visually. Жаңбыр жауып кетсе, зираттағы көк қарды тазартып, ренжіген күйімізді еске аламыз», - деді Ақболат ағай. Біз зиратқа кіргенде, ол қамқорлықпен қарды зират тақталарының үстінен сүртіп тастады. Сосын тізесін бүғып, қабірлердің алдында отырып дұға оқи бастады.

Оның қыздары Толепберген Қафизовтың жанына жерленді - қайтыс болғандардың атасы болған. Ескерткіштерде немерелері Кама мен Гульсим бейбіт жатқаны көрсетілген.

«Гульсим – сенің жекжаттарың ба? Сен оны кешірдің бе?» - деп сұраймын мен қайтыс болған әйелдің әкесінен.

«Біз оны онда ұзақ уақыттан бері кешірдік. Ол ештеңеге кінәлі емес. Оның да жүрегі ауыр - ол немерелерін жоғалтып, ұлым түрмеге жабылды. Бізбен жақын араласатын емеспіз, бірақ, егер бізді қонақтарға көреміз, амандасамыз», - қысқаша жауап берді ер адам.

Қайтыс болған әйелмен бірге жастық шағының басынан beri зорлық-зомбылықты көрген ұлы, енді сол деспот болды.

Тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесі – қоғам үшін өткір, әрі шешуді қажет ететін тақырыптардан бірі екені анық. Тек одан дұрыс қорғану шаралары ғана зорлық-зомбылықтың алдын алуға және құрбандардың тағдырларын өзгертуге мүмкіндік береді. Бұл мәселеде державалық деңгейде де, қоғамдық шараларда да жұмыстың жүргізілуі өте маңызды.

Ақпарат үшін: uralskweek.kz