2025 жылы Қазақстанда қанша әкім пара алғаны үшін ұсталды?

Сыбайлас жемқорлық қылмыстары Қазақстан үшін әлі де өзекті мәселе болып отыр, күдіктілер санының аздап азаюына қарамастан. Құқық бұзушылықтар динамикасы мен қай ведомстволар тергеу назарында жиі болатыны жөнінде ranking.kz жазады.

Қазақстанда қанша сыбайлас жемқорлық ісі қаралып жатыр

2025 жылдың алғашқы бес айының көрсеткіштері бойынша, сыбайлас жемқорлыққа күдікті ретінде 640 адам танылған — бұл көрсеткіш өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 3 пайызға аз. Алайда, мұндай құқық бұзушылық жасаған адамдар саны өскен: 464 адам (былтыр — 445), яғни 4,3 пайызға артық.

Сотқа жеткен резонансты істер де көбейген — бір жылда 9,2 пайызға. 2025 жылдың қаңтар–мамыр айларында 405 адамға айып тағылған.

Парақорлық істерге қай ведомстволар жиі қатысады?

• Әкімдіктер мен олардың құрылымдарындағы қызметкерлер — 66 адам (былтырғыдан 32% аз)
• Ішкі істер органдары қызметкерлері — 49 адам
• Қаржы министрлігінің қызметкерлері — 16 адам
• Ауыл шаруашылығы министрлігінің қызметкерлері — 11 адам
• ІІМ Қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің қызметкерлері — 7 адам

Осы кезеңде сот 12 министрліктің 57 қызметкерінің ісін қарады. Салыстыру үшін: өткен жылы бұл сан 54 болатын. Сонымен қатар, статистика толық емес — мысалы, ІІМ бойынша мәліметтер бөліп есептеледі және жалпы министрлік бойынша қосылмайды.

Айта кетерлік жайт, айып тағылғандардың қатарында үш әкім (былтыр бұл көрсеткіш біреу ғана болатын) және бір судья бар.

 Сыбайлас жемқорлықтың ең көп тараған түрлері

1. Пара алу — 167 жағдай (бір жылда 27,5% өскен)
2. Пара беру — 99 жағдай
3. Сыбайлас алаяқтық — 71 жағдай

Пара алғаны үшін ең жиі ұсталғандар — ішкі істер органдарының қызметкерлері (22 жағдай), кейін әкімдік қызметкерлері (13 жағдай) және Қаржы министрлігінің қызметкерлері (9 жағдай).

 Халықаралық қауымдастық не дейді

Сыбайлас жемқорлықты қабылдау бойынша әлемдік индексте Қазақстан 180 елдің арасында 88-орынды иеленді, индекс ұпайы — 40 (нөл — жемқорлықтың ең жоғары деңгейі, жүз — ең төменгі деңгей). Мұндай ұпайды Солтүстік Македония, Суринам және Вьетнам да алған.

Бұл бағалар кемінде үш беделді дереккөздің мағлұматтарына негізделіп есептеледі — олардың қатарында Әлемдік банк пен Дүниежүзілік экономикалық форум секілді институттар бар. Индекс мемлекеттік сектордағы жемқорлық жайлы көзқарастарды көрсетеді.

Соңғы бір жылда мемлекеттік қызметтерді пайдаланған қазақстандықтардың 17 пайызы пара берген.

Мысал үшін: Финляндия мен Данияда мұндай мәселеге тап болғандар саны тек 1% ғана.

Қазақстан ТМД елдері арасында

• Армения — 63-орын (19% жемқорлыққа тап болған)
• Молдова — 77-орын (22%)
• Қазақстан — 88-орын (17%)
• Украина — 105-орын
• Беларусь — 114-орын
• Өзбекстан — 121-орын
• Қырғызстан — 146-орын
• Әзербайжан мен Ресей — 153-орын
• Тәжікстан — 164-орын
• Түрікменстан — 165-орын

Әлемде ең таза мемлекеттер қатарына Дания, Финляндия және Сингапур енсе, тізім соңында Оңтүстік Судан, Сомали мен Венесуэла орналасқан.

Талдау нәтижесі бойынша, жемқорлықпен күреске бағытталған қадамдарға қарамастан, бұл мәселе өте өзекті болып қалып отыр және мемлекеттік органдарда да, тұрмыстық деңгейде де жүйелі алдын алу шараларын қажет етеді.