Қазақстанда 2024 жылы демографиялық жүктеме қаншалықты артты?

2024 жылы Қазақстан соңғы он жылдағы ең жоғары демографиялық жүктемені тіркеді. Қазақстан Республикасының Ұлттық статистика бюросының (ҰСБ) мәліметтері бойынша, қазіргі жүктеме 1000 еңбекке қабілетті азаматқа 748 еңбекке жарамсыз адамды құрайды — деп хабарлайды ranking.kz.

Демографиялық дивидендтер және бюджетке жүктеме

Салыстырмалы талдау 2014 жылы 1000 жұмыс істейтінге 586 қараушы болғанын көрсетеді, бұл қазіргі көрсеткіштен 27,6% төмен. Сарапшылар елдің еңбекке қабілетті халық санының көптігі мемлекеттік бюджетке әлеуметтік қорғауға жүктеменің аздығын білдіретінін атап өтеді, бұл ресурстарды адами капиталға инвестициялауға бағыттауға мүмкіндік береді.

Демографиялық жүктеменің аймақтық ерекшеліктері

Ең жоғары демографиялық жүктеме елдің солтүстік өңірлерінде байқалады, атап айтқанда:

• Солтүстік Қазақстан облысы — 886;
• Қостанай облысы — 826;
• Оңтүстік өңірлер — Қызылорда (826), Жамбыл (818) облыстары және Шымкент (811).

Алматы мен Астана қалаларында төмен көрсеткіштер тіркеліп, 637 және 644 болды, бұл жоғары деңгейдегі миграциямен байланысты.

Демографиялық жүктеменің өсу факторлары

Жүктеменің өсуі бірнеше факторларға байланысты, оның ішінде өмір сүру ұзақтығы мен туу көрсеткішінің артуы. ҰСБ демографиялық жылнамасына сәйкес, 2024 жылдың басында 65 жастан асқан балалар мен қариялардың саны 7,6 млн адамды құрайды, бұл жалпы халық санының 38%-дан астамын құрайды.

Болашаққа болжамдар

Еңбек ресурстарын дамыту орталығының сарапкерлері алдағы 25 жылда жағдайдың өзгеретінін болжайды.

"2028 жылдан бастап демографиялық жүктеме төмендей бастайды және 2035 жылы 717-ге дейін жетеді".

Алайда, 2035 жылдан кейін туу көрсеткішінің жаңа кезеңі күтілуде.

Халықтың қартайуының жаһандық тенденциялары

БҰҰ-ның болжамдарына сәйкес, 2050 жылға қарай 65 жастан асқан адамдардың саны планетада екі есе артады, ал олар халықтың 16%-ын құрайды. Бұл өзгерістер өмір сүру ұзақтығының артуымен байланысты: егер 1950 жылы ерлердің орташа өмір сүру ұзақтығы 44,6 жыл болса, 2021 жылға қарай ол 68,4 жылға дейін өсті.

Қариялардың өз жағдайы туралы бағасы

2024 жылы 36,3% қазақстандық қариялар өмірлеріне көңілі толатынын айтты. Ал денсаулық жағдайына қатысты тек 28,3% жағдайларымен қанағаттанды.

"81% қариялар өздерінің әлеуметтік қамтамасыз етілу деңгейін орташа деп бағалады".

Қорытынды

Қариялардың жағдайының нашарлауы, олардың табысы мен ресурстарға қол жетімділігінің төмендеуі қоғамда әлеуметтік тепе-теңдікті сақтау мәселелерін қайта көтереді.