Атомдық энергетика: климаттық өзгерістермен күрестегі маңызды құрал ма?

Климаттық өзгерістер — бүгінгі күні ең қауіпті қатерлердің бірі, ал көміртекті шығарындылар бұл процесте негізгі рөл атқарады. 2015 жылдан бастап, Париж келісімі қабылданған сәттен бастап, халықаралық қоғамдастық парниктік газдардың шығарындыларын азайту жолдарын белсенді түрде іздестіруде - деп хабарлайды ranking.kz.

Энергетикалық сектордағы көміртегінің шығарындылары

Энергетикалық сектордың көміртегі диоксидінің (CO₂) шығарындылары бүкіл жаһандық шығарындылардың 40%-дан астамын құрайды, бұл климаттың өзгеруімен күресуде өзекті мәселе болып табылады. Негізгі көміртекті шығарындылар көздері:

• Көмір: өте көміртекті, 800–1000 г/кВт·ч CO₂ шығарады, экологиялық тұрғыдан зиянды.
• Табиғи газ: 400–500 г/кВт·ч арасындағы шығарындылармен, бірақ метанның ағып кетуі климатқа теріс әсер етеді.
• Қайта жаңартылатын энергия көздері: Күн энергиясы (20–50 г/кВт·ч) мен жел энергиясы (11–12 г/кВт·ч) экологиялық тұрғыдан тиімді, бірақ ауа-райына тәуелді.
• Атомдық энергетика: 5,1–6,4 г/кВт·ч шығарындыларымен ең экологиялық таза энергия көзі.

Халықаралық тәжірибе

Дүниежүзілік тәжірибе көрсеткендей, атомдық қуат деңгейі жоғары елдерде көміртегінің шығарындылары айтарлықтай төмен. Мысал ретінде Францияны алуға болады, оның 65% электр энергиясы атомдық станцияларда өндірілген, CO₂ шығарындылары 56 г/кВт·ч-ға дейін төмендеген.

"Атомдық энергетиканың үлесін арттыру елдің энергетикалық балансында көміртегінің шығарындыларын айтарлықтай төмендетуі мүмкін."

2023 жылдың COP-28 конференциясында 20 мемлекет, соның ішінде АҚШ пен Франция, 2050 жылға дейін атомдық генерация қуатын үш есе арттыру туралы декларацияға қол қойды. Европарламент атомдық энергетиканы «жасыл» энергетиканың таксономиясына енгізуді қолдады.

Қазақстанның жағдайы

Қазақстан уранның үлкен қорларына ие болып, атомдық энергетиканы парник газдарының шығарындыларын азайтуда маңызды құрал ретінде пайдалану мүмкіндіктеріне ие. 2023 жылы халықаралық шығарындылар 821 г/кВт·ч құрады, себебі энергияның 77%-ы көмірмен жұмыс істейтін жылу электр станцияларында өндірілуде.

"Атомдық станциялардың құрылыс жоспарлары экологиялық тазалауға жол ашып, экономикалық өсім мен халықтың өмір сапасын жақсартуға мүмкіндік береді."

Қазақстанның жағдайы, уран ядролық энергетикасына қосымша ресурстарды қамтамасыз етеді, сондай-ақ «Казатомпром» мемлекеттік компаниясы арқылы маңызды ядролық отын өндірісі жүзеге асырылады.

Қорытынды

Атомдық энергетика климаттық өзгерістермен күресте және көміртегінің шығарындыларын азайтуда маңызды рөл атқарады. Халықаралық тәжірибе Қазақстанға атомдық энергетиканың көмегімен экологиялық қауіпсіздік үшін үлгі бола алады.