Ресейдегі Қазақстан азаматтарының жағдайы: Заңдар мен жаңа талаптар

Қазақстан азаматы тек 90 күн ішінде көрші мемлекетте уақытша тұра алады, тұру құжаты мен ресми жұмысы жоқ болса. Ресей билігі миграциялық заңнаманы қатаңдатып, біртіндеп азаматтық алған еңбек мигранттарын соғысқа жіберуде және жұмысшыларын жоғалтуда. Бұрындары қазақстандықтар Ресей аумағында жылдық есеп бойынша 180 күн бола алатын, алайда 90 күннен артық бір реттік болмауы тиіс еді. 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап салдарлы өзгерістер енгізілді. Федералдық заңның 7-бабының 2-тармағы мен 11-бабының 3-тармағы күшіне енді, Қазақстан азаматының Ресейде болу мерзімі жылына 90 күннен аспауы тиіс – деп хабарлайды Актобе Таймс.

Миграциялық карталар мен тіркеу қажеттілігі

Бұған қоса, бұрындары Қазақстан азаматтары Ресейге паспортпен кіргенде миграциялық карталарды толтырудың қажеті болмады. Миграциялық картаны толтыру қажеттілігі тек жеке куәлікпен келетіндерден талап етілді. Енді миграциялық картаны толтыру міндетті болды. Ресейде тіркеусіз Қазақстан азаматтары бұрынғыша 30 күн бойы бола алады. Егер Қазақстан азаматы Ресейде 30 күннен асатын мерзімде болуға мәжбүр болса, онда ол міндетті түрде тіркелуі қажет, яғни мемлекеттік миграция басқармасының аумақтық органдарында есепке тұруы тиіс.

Тіркеу процесі

Тұратын тарап Қазақстан азаматы келгені туралы мемлекеттік органды дербес немесе пошта арқылы хабардар етуі тиіс. Тұратын тарап ретінде заңды тұлғалар, Ресей азаматтары немесе Ресейде тұрақты тұратын шетелдіктер бола алады. Қазақстан азаматы қабылдаушы тарапқа паспорт немесе жеке куәлік, сондай-ақ шекаралық бақылау органының мөрі бар миграциялық картаны ұсынуы тиіс. Егер Қазақстан азаматы қонақ үйлерде, демалыс үйлерінде, пансионаттарда немесе басқа да ұқсас мекемелерде болса, олар да Қазақстан азаматының келуі туралы ақпаратты 24 сағат ішінде мемлекеттік органға ұсынулары қажет.

Қазақстанның Елшілігінің ескертулері

ҚР Елшілігі Қазақстан азаматтарына Ресейде әрқашан паспорты немесе жеке куәлігі мен миграциялық картасы (30 күннен аспайтын мерзім үшін) және 30 күннен астам мерзімде болу үшін УВМ аумақтық органының мөрі бар хабарлама бланкасының түбіртегін алып жүруді ескертеді. Елшілік, сонымен қатар, Қазақстан азаматтарына паспортының көшірмесін алып жүруді ұсынады.

Еліне оралғанда талаптар

Еліне оралғанда 30 күннен астам Ресейде болған Қазақстан азаматы, елімізге шығу алдында қабылдаушы тарапқа УВМ белгілері бар хабарлама бланкасының түбіртегін тапсыруы тиіс. Қабылдаушы тарап, кету күнінен кейін екі жұмыс күні ішінде, Қазақстан азаматын есептен шығаруы тиіс.

Ерекше жағдайлар

Ерекше жағдайлар ҚР Елшілігі Қазақстан азаматтарының РФ-да 90 күннен артық болуы бірнеше жағдайда ұзартылуы мүмкін: Ресейде уақытша тұру немесе тұру рұқсатын алу үшін өтініш берілген, жұмысқа патент рәсімделген және еңбек шарты ұсынылған. Ресейде білім алып жатқандар үшін Қазақстан азаматының 90 күннен артық болуы шектеуді қоймайды. Ресей азаматтарының Қазақстанда болу мерзімі өзгермеді: жылына 180 күн, бірақ 90 күннен артық тұрақты бола алмайды.

Антимиграциялық саясат

Мигранттарға қарсы саясат Кремль тарапынан қабылданғанын атап өткен жөн, бұл Орталық Азиядан келгендерге қарсы бағытталған антимиграциялық саясат жалғасы болып табылады. 2024 жылғы күзде Мемлекеттік Думаның төрағасы Вячеслав Володин, жылдың басынан бері «миграциялық саясатты жетілдіруге» бағытталған 13 заң қабылданғанын жариялады. Сонымен қатар, Ресейде мигранттардың құқықтық мәртебесін анықтайтын тағы 34 заң жобасы әзірленуде.

Биометриялық мәліметтер

Естеріңізге сала кетейік, 2024 жылғы 1 желтоқсаннан бастап Ресей үкіметі «Маштаково» өткізу пункті мен Мәскеудегі барлық әуежайларда биометриялық мәліметтерді (фото және саусақ іздер) тапсыруды міндеттеді. 2025 жылғы 30 маусымнан бастап «Жайсан» - «Сагарчин» арқылы Ресейге кірер алдында саусақ ізі онлайн режимінде алынуы тиіс. Ресейге кіру үшін ниет көрсететін өтініш 3 күн бұрын ұсынылуы қажет.

Теракт пен мигранттарға әсері

Соғыс басталғаннан кейін антимиграциялық кампания Кремль тарапынан Украинаға толық масштабты басып кіруден кейін қолға алынды. Құқық қорғаушы органдар Ресейдің ірі қалаларында заңсыз мигранттарды анықтау мақсатында рейдтер өткізе бастады. Орталық Азиядан келген мигранттардың алдына тергеу немесе елден шығарылу немесе Ресей Қорғаныс министрлігімен келісімшарт жасау үшін арнайы операцияға жіберу туралы талаптар қойылды. Кремль тарапынан басталған антимиграциялық кампания Ресей тұрғындарының арасында ксенофобияны күшейтті.

Санақ және кадр тапшылығы

Теракттың салдарынан 2024 жылғы 22 наурызда Красногорск қаласындағы «Крокус Сити Холл» концерт залында орын алған теракт жаңа кампанияның бастауына себеп болды. Ресей билігі теракты Украинаның арнайы қызметтерімен байланыстырғысы келді. Терактіні Тәжікстан азаматтары жасағаны туралы құпиялыларды ұстады. Олардың Брянск облысында ұсталғаны белгілі болды. ФСБ өкілдері терактіні жасаушылар Ресей-Украина шекарасын кесіп өтуге ниеттенгенін және украин тарапымен байланыстары болғанын мәлімдеді. Тәжікстан азаматтары ұсталған кезде оларға қатал қатынастар көрсетілді. Біреуі құлағынан айырылды, ал екінші адам электр тогымен азапталды.

Терактіден кейін заңсыз мигранттарды ұстауға арналған рейдтер саны едәуір өсті. 2024 жылдың барлық кезеңінде Ресейден 80 мың мигрант шығарылды, бұл 2023 жылмен салыстырғанда екі есе көп (44 мың), ал 2022 жылмен салыстырғанда үш есе (26 мың). 2024 жылдың қаңтар айынан шілде айына дейін 143 мың адам Ресейге кіруден бас тартылды.

Ресейдегі кадр тапшылығы

Кремльдің саясаты Орталық Азиядан келген еңбек мигранттарының санын едәуір азайтып, Ресейдің кейбір өңірлерінде кадр тапшылығына себеп болды. РАН экономика институтының бағалауы бойынша 2023 жылдың соңында кадр тапшылығы 4,8 миллион адамға жетті. Ең қатты жетіспеушілік өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, сауда, құрылыс, ЖКХ – мигранттардың дәстүрлі түрде жұмыс істейтін салалары. Сонымен қатар, терактан кейін «Крокус» аймағында 10-нан астам Ресей өңірлерінде мигранттардың әртүрлі салада (білім, қоғамдық көлік, қоқыс шығару және тазалау) жұмыс істеуіне тыйым салынды. 2025 жылы Ресейдегі еңбек мигранттарының саны рекордтық төмен көрсеткішке жетуі мүмкін. Оның себебі, Ресей билігі қабылдаған жаңа заңдар болмақ.

Білім алу шектеулері

2024 жылғы 1 сәуірден бастап, Ресей президенті В. Путин қол қойған заң күшіне енеді, ол мигрант балалардың Ресей қоғамына интеграциясын шектейді. Мектептерге орыс тілін нашар меңгерген балаларды қабылдауға тыйым салынады. Жаңа адамдарды қабылдаудан бұрын тестілеу жүргізу жоспарлануда, ата-аналардың Ресейдегі заңдылығын тексеру басталады. Вячеслав Володиннің айтуынша, 2024 жылы РФ-да 200 мыңнан астам мигрант балалар білім алды, олар «оқу бағдарламасын меңгеруде қиындықтарға, құрдастарымен және мұғалімдермен қарым-қатынаста қиындықтарға тап болды».

Ультиматум мен заңдастыру талаптары

2024 жылғы 30 желтоқсанда Путин Ресейде заңсыз мигранттарға 2025 жылғы 30 сәуірге дейін Ресейден шығу міндеттемесін жүктеген жарлыққа қол қойды. Елде қалуын қалайтындардың Ресейде болуын заңдастыруы қажет. Бұл үшін миграциялық қызметте тіркелу, биометриялық мәліметтерді беру, орыс тілін меңгеру туралы куәлік, уақытша тұратын және жұмыс рұқсатын алу қажет.

Соғыс және мигранттар

2024 жылы Украинамен соғысқа жіберілген мигранттардың нақты саны белгісіз. Соңғы мәліметтерді Тергеу комитетінің төрағасы Александр Бастрыкин ұсынды. Өткен жылдың маусымында құқық қорғаушы органдар «заңдастырылған» 30 мың мигрантты, әскери есепке тұрғысы келмейтіндерді «ұстады» деп хабарлады. «Оларды есепке алдық және шамамен 10 мыңын арнайы әскери операция аймағына жібердік», - деді Бастрыкин, Ресейдегі мигранттарға қарсы саясаттың белсенді қорғаушыларының бірі.