Қазақстанда күдікті операцияларды бақылау: кәсіпкерлер назар аударуы тиіс

Соңғы кездері барлық екінші деңгейлі банктер Қазақстан азаматтарының шоттарындағы күдікті операциялар туралы ақпаратты салық органдарына беру жөнінде міндетті. Бағытталған бақылау астына үш ай бойы жүзден астам әр түрлі адамдардан аударым алатын тұлғалар түседі, бұл ретте жалпы сома 3 МЗП – 255 мың теңгеден (2025 жылға арналған) асып кетуі тиіс. Бұл салық органдарына сол азаматтың заңсыз кәсіпкерлік қызметпен айналысуы мүмкін екендігін білдіреді. Мұндай практика жаңа болмаса да, биыл салық органдары бақылауды қатаңдатуды жоспарлап отыр. Себебі кәсіпкерлер жиі ақша аударымдары арқылы төлем алса да, оны есептерінде көрсетуге асықпайды немесе тіпті кірісті әдейі төмендетеді. Жалпы декларациялаудың төртінші кезеңі тоқтатылғаннан кейін жағдай нашарлады. Мемлекеттік кірістер комитетінің мәліметі бойынша, салық салу ережелері өзгеріссіз қалмақ. Қазақстандықтардың жеке аударымдары салықтан босатылған. «Бұл шара жасырулы табыстар мен тіркелмеген кәсіпкерлерді анықтауға бағытталған, өйткені көптеген кәсіпкерлер тауарлар, жұмыстар мен қызметтер үшін мобильдік аударымдар арқылы жеке шоттарына төлем алады, бұл кәсіпкерлік қызмет емес», - деп атап өтті салық қызметкерлері. Банктер ақпаратты кезең-кезеңімен жеткізеді: - 2023 жылдың 1 қаңтарынан мемлекеттік қызметкерлерге, оларға теңестірілген тұлғалар мен олардың жұбайларына, - 2024 жылдың 1 қаңтарынан мемлекеттік мекемелер, квазимемлекеттік сектор субъектілері мен олардың жұбайлары бойынша (2023 жылдың нәтижесі бойынша), - 2025 жылдың 1 қаңтарынан жеке кәсіпкерлер, заңды тұлғалардың басшылары мен олардың жұбайлары бойынша (2024 жылдың нәтижесі бойынша), - 2026 жылдың 1 қаңтарынан қалған халық бойынша (2025 жылдың нәтижесі бойынша). Комитет мемлекеттік кірістер қызметкерлері адал салық төлеушілерге алаңдауға еш себеп жоқ екенін мәлімдеді. Жеке тұлғалар, бұрынғыдай, өздерінің жеке мақсаттарына ақша аударуды жалғастыра алады. Мысалы, туыстарына, достарына, ата-аналары мен балаларға көмек көрсету, қайырымдылық жасау кәсіпкерлік қызмет ретінде қарастырылмайды, сондықтан олар салық салынбайды. Оларды декларациялаудың қажеті жоқ, өйткені олар физикалық тұлғаның кірісіне жатпайды. Есіңізде сақтауға тиіс басты нәрсе: мобильдік аударымдарды тек жеке мақсаттар үшін пайдалану қажет. Ал тауарлар немесе қызметтер үшін осылайша төлем қабылдау тиым салынады. Ақшасыз төлемдердің қабылданбауы заңсыз Бақылаудың қатаңдауы аясында көптеген кәсіпкерлер тауарлар немесе қызметтер үшін төлемді тек қолма-қол ақшамен қабылдауды талап етеді. «Ақшасыз төлемдерді қабылдаудан бас тарту заңсыз, өйткені Қазақстан Республикасының «Төлемдер және төлем жүйелері туралы» заң нормаларында әртүрлі төлем тәсілдері көзделген – банк картасы, QR-төлем немесе қолма-қол ақша (25-бап). Кәсіпкерлердің карталарды пайдаланып төлемдерді қабылдаудан бас тартқаны үшін әкімшілік жауапкершілік қарастырылған, бірінші рет – ескерту, екінші тәулік – 147 680 теңге (40 МРП) көлемінде айыппұл (Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодексінің 194-бабы)», - деп атап өтті КГД. Ақтөбеліктерді ақшасыз төлемдерді қабылдаудан бас тарту фактілері бойынша салық органдарына жүгінуге шақырады. Тексеруден қалай құтылуға болады? Егер кәсіпкер мобильдік аударымдар арқылы табыс алса, онда оған арнайы бизнес-шот ашу қажет. «Салық кодексінде микро- және шағын бизнестің жеңілдетілген салық режимі үшін жағдайлар жасалған, атап айтқанда: салық ставкалары қызмет негізінде 1% -дан 4% -ға дейін құрайды. Кәсіпкер өзі үшін қолайлы салық режимін таңдай алады - патент (салық ставкалары 1%); жеңілдетілген декларация (салық ставкалары 3%); бөлшек салық режимі (салық ставкалары 4%). Салық режимін «e-Salyq Business» мобильді қосымшасы арқылы таңдау мүмкіндігі бар, онда автоматты түрде салықтар мен әлеуметтік төлемдер есептеледі және төленеді», - деп атап өтеді КГД. Қандай айыппұлдар күтеді ережелерді бұзғаны үшін Егер азамат заңсыз кәсіпкерлік қызметпен айналысуы күдікке ілінсе, бұл жағдайда алғашқы кезеңде екі бағыт бойынша камералдық бақылау жүргізілетін болады: - салық органдарында қызметті тіркеу; - табыстарды жасыру. Бұл салық төлеушілерге бұзушылықтарды ерікті түрде жою мүмкіндігін беру үшін жүзеге асырылады. Егер кәсіпкерлік қызметпен айналысып жүрген, бірақ тіркелмеген тұлғамен байланысты аударымдар анықталса, онда оған жеке кәсіпкер ретінде тіркелу қажеттігі туралы хабарлама жіберіледі. Егер салық төлеуші бұзушылықтармен келіссе, оған ИП тіркеу немесе декларацияда декларацияланбаған кіріс сомаларын көрсетуі қажет (бұзушылық түріне байланысты). Егер салық төлеуші бұзушылықтармен келіспесе, ол бұзушылықтардың болмауы туралы түсініктеме беруге құқылы, бұл үшін растайтын құжаттарды қоса көрсетуі тиіс. Хабарламаны орындамаған жағдайда салықтық тексеру жүргізіледі, оның барысында банктерге шот бойынша толық ақпарат сұрау жіберіледі және бұзушылықтардың бар-жоғына қатысты шешім шығарылады. Егер жеке кәсіпкер табыстарын жасырып жатса, онда оның шоттары бұғатталуы мүмкін, ал содан кейін тексеру жүргізіледі. Салық органдарында тіркелмеген кәсіпкерліктен заңсыз табыс алған жеке тұлғаға 15-тен 100 МРП-ға дейін айыппұл салынады. Ал табыстарды жасыру айтарлықтай қымбатқа түседі – 200% төленбеген салықтардың сомасынан (қайталанған жағдайда – 300%). Чек бермеу үшін – 15-тен 50 МРП-ға дейін.

Хабарлайды Актобе Таймс.