Жалға алу келісімінің біржақты тәртіпте бұзылуы: Процесс және Заңды Нормалар
Бұл мақалада жалға алу келісімінің біржақты бұзылу процесі, оның заңды негіздері мен Қазақстан Республикасындағы тәжірибелері талқыланады.
Жалға алу келісімі – тұрғын үйдің, коммерциялық немесе басқа түрлердегі мүліктің уақытша пайдаланылуына негізделетін құқықтық акт. Кез келген келісім сияқты, жалға алу келісімі де өзара міндеттемелер мен құқықтарды туғызады. Алайда, кей жағдайда, жалға алушы немесе жалға беруші тарапынан келісімді біржақты бұзу қажеттілігі туындайды. Қазақстан Республикасының заңнамасында мұндай бұзу тәртібі нақты реттелген.
Жалға алу келісімі: Негізі және Мәні
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде (Азаматтық кодекс, 1994) жалға алу келісімінің құқықтық сипаттамасы берілген. Келісімде тараптардың құқықтары, міндеттері, мүліктің жағдайы және басқа да маңызды аспектілер айқындалады.
Біржақты бұзылу жағдайлары
Жалға алу келісімінің біржақты бұзылуы төмендегі жағдайларда мүмкін:
- Тараптардың келісімімен.
- Жалдау объектісінің айтарлықтай зиян шегуі.
- Жалдаушы тараптың міндеттемелерін бұзуы (мысалы, жалдау ақысының төленбеуі).
- Жалдаушының басқа да шарттарды орындамауы (мысалы, мүлікті пайдалану шарттарының бұзылуы).
Біржақты бұзудың процессуалдық тәртібі
Келісімді біржақты бұзу үшін тарап төмендегі қадамдарды орындауы тиіс:
- Хабарлама жіберу: Тарап бұзу туралы ниетін жазбаша түрде хабарлауы қажет. Хабарламада бұзылу себептері көрсетілуі тиіс.
- Келісім-шарт талаптарын орындау: Жалдаушы тарап жалақыны төлеу, мүлікті қайтару сияқты міндеттерді орындауға міндетті.
- Ақпараттық датчик: Келісімнің бұзылуы туралы мемлекеттік органдарға, егер бұзу себептері заңмен белгіленген болса, хабарлама жіберу.
Заң тұрғысынан қолдау
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес, жалға алу келісімінің бұзылуында тараптар өз құқықтарын қорғау үшін сотқа жүгіне алады. Сотта мүлікке меншік құқығын қорғау, зиянның өтелуі және басқа да талаптар қойылады. Сот тәжірибесіне сәйкес, біржақты бұзылу заңға сәйкестікпен жүргізілуі тиіс, әйтпесе, қарсы тарап талап қою құқығын пайдалана алады.
Жалға алу келісімінің біржақты бұзылуы – құқықтық қатынастарда жиі орын алатын процесс. Қазақстанда оның тәртібі нақты заңмен реттелген. Тараптар бұзылу себептерін, рәсімін және ықтимал құқықтық салдарын мұқият зерттеу арқылы келісімді заңды тұрғыдан дұрыс бұзуға жетуі тиіс.
