Неге жел жоғары және төмен соқпайды?

Жел – табиғаттың маңызды құбылыстарының бірі. Оның қозғалысы атмосфералық қысым айырмашылықтарына байланысты. Бірақ көп мысалда желдің вертикаль бағытта емес, горизонталь бағытта есетінін байқаймыз. Бұл құбылыстың себебін зерттеп көру үшін алдымен желдің негіздерін түсінуіміз керек.

Желдің физикасы

Желдің пайда болуы атмосферадағы қысым айырмашылықтарымен тікелей байланысты. Жылы ауа жоғары көтеріліп, суық ауа төмен түседі. Бұл үрдіс арқылы атмосферада қысым айырмашылықтары пайда болады. Бұл айырмашылықтар желдің горизонталь бағытта есіне себеп болады. Егер де қысым айырмашылығы болмаған жағдайда, жел мүлде соқпас еді.

Градиент күшінің әсері

Желдің негізгі қозғаушы күші – бұл атмосфералық қысым градиенті. Градиент желдің горизонталь бағытта есіне бағытталған тікелей күш болып табылады. Қысым жоғары аймақтардан төмен қысымдарға ауа ағынын тудыра отырып, желді горизонталь бағытта бағыттайды.

Неге жел жоғары және төмен соқпайды?

Желдің жоғары немесе төмен бағытта соқпауына екі негізгі фактор әсер етеді: гравитация және тік қысым өзгерістері. Жоғары немесе төмен бағытта қозғалу үшін желдің гравитацияға қарсы тұра алатын күші болуы керек. Алайда, гравитация Жерге жақын ауаны төменге тартып тұрады, бұл желдің вертикаль қозғалысына кедергі жасайды.

Желдің негізгі бағыты оның қозғаушы күштеріне, атап айтқанда атмосфералық градиентке және гравитацияға тәуелді. Сондықтан жел әдетте горизонталь бағытта соғады, тек ерекше метеорологиялық жағдайларда оны вертикаль бағытта байқауға болады. Бұл құбылыстарды тереңірек түсіну желдің табиғи құбылыстар құрылымын түсінуге көмектеседі.