Антарктидада мұз қайдан және қалай пайда болды?

Антарктида — жер бетіндегі ең суық және мұзбен толық жабылған континент. Мұндағы мұз қабаты планетамыздағы тұщы судың шамамен 70%-ын құрайды. Бірақ осы мұздың қалай және қайдан пайда болғаны жайлы сұрақ көпшілікке қызықты.

Антарктида мұзының қалыптасу тарихы

Ауа райы тарихына зер салсақ, Антарктида мұзының қалыптасуы шамамен 34 миллион жыл бұрын басталғанын байқаймыз. Бұл кезең геологиялық уақыт кестесінде «Олигоцен» деп аталады. Осы уақытта ғаламдық климатта үлкен өзгерістер орын алып, жалпы температура төмендеген еді.

Климаттық өзгерістер және мұздың қалыптасуы

Антарктидада мұздың қалыптасуына бірнеше факторлар әсер етті. Олар: континенттік дрейф, атмосфералық CO₂ деңгейінің төмендеуі және Тынық мұхиты мен Атлант мұхиты арасында мұздық ағыс жолдарының ашылуы. Осының бәрі Антарктикада температураның төмендеуіне және мұздықтардың қалыптасуына әкелді.

Мұздың түрлері және құрамы

Антарктидадағы мұз қабаты екі негізгі бөліктен тұрады: Шығыс Антарктика мұзды жапқышы және Батыс Антарктика мұзды жапқышы. Бұл мұз жапқыштар бірнеше шақырым қалыңдықта болып, алдыңғы мұздықтардан айырмашылығы — құрылған мұстың қалыңдығы мен құрамы өзгерістері.

Қардың мұзға айналу процесі

Жыл сайынғы жауан-шашын Антарктидада қар қабатының үздіксіз жиналуына әкеледі. Бұл қар уақыт өткен сайын қысым астында ұсталып, мұзды қабаттарға айналады. Осылайша, суық және құрғақ климат мұздың көп мөлшерде яғни, мыңдаған жылдар бойы сақталуына мүмкіндік береді.

Антарктида мұзының пайда болуы – бұл күрделі әрі ұзақ мерзімді геологиялық және климаттық процестердің нәтижесі. Әлемнің климаттық жүйесін түсінуде бұл мұздың рөлі зор. Мұз қабатының жағдайы уақыт өте келе жаһандық климаттық өзгерістерге қалайша әсер ететіні — болашақ зерттеулерге қызықты бағыттардың бірі болып табылады.