Интеллигенция сөзін алғаш енгізген адам кім?
Интеллигенция ұғымының тарихи тамырына үңіле отырып, оның тілдік қолданыстағы маңызын және кім тарапынан енгізілгенін талқылаймыз.
Көптеген әлеуметтік топтар мен мәдениет салаларына тән «интеллигенция» сөзі, шын мәнінде, әлемнің әр түкпірінде кең қолданылады. Бірақ бұл ұғымның бұлағы қайдан шыққанын, оны кім алғаш рет қолданғанын көпшілік біле бермейді. Осы мақаламызда осы сұрақтарға жауап іздейміз.
Интеллигенция сөзі қайдан шықты?
Интеллигенция сөзі латын тілінен тараған. Бұл сөздің түп тамыры «intelligens» деген сөзге негізделіп, «ақылды» немесе «саналы» деген мағынаны білдіреді. XIX ғасырда бұл термин еуропалық тілдерде белсенді қолданысқа енгізілді.
Тарихта алғаш кім оны қолданысқа енгізді?
Интеллигенция сөзін қолданысқа алғаш рет енгізген тұлға – орыс жазушысы және ойшылы Петр Боборыкин. XIX ғасырдың ортасында ол бұл терминді орыс қоғамының оқыған, білімді және мәдениетті қабатын сипаттау үшін қолдана бастады. Боборыкиннің еңбектері арқылы бұл сөз Ресейде ғана емес, бүкіл Европаға кең таралды.
Интеллигенцияның қоғамдағы рөлі
Интеллигенция сөзі алғаш пайда болған кезден бастап, ол тек білім берілген топты ғана емес, сондай-ақ қоғамда мәдени, саяси және әлеуметтік өзгерістерге әсер ете алатын адамдар тобын сипаттауға қолданылды. Сол уақыттан бері интеллигенция әлеуметтік өзгерістердің қозғаушы күші болып саналады.
Қазіргі қолданыс
Бүгінде интеллигенция термині көбінесе мәдениет, ғылым және өнер салаларындағы шығармашылық және білімді қауымдастықты білдіреді. Ол қоғамда дұрыс және сындарлы пікір қалыптастыруға септігін тигізетін, сонымен қатар әлеуметтік әділеттілікті қолдауға бағытталған топ ретінде көрініс табады.
Қорытындылай келе, интеллигенция сөзі тарихи терең мағынаға ие және бүгінде де өзектілігін жоғалтпаған тұлғалар мен топтар үшін маңызды термин болып табылады.