Қазақстандағы «сұр» ет нарығының дамуын тежейді

Қазақстандағы «сұр» ет нарығы ет өңдеу саласының дамуына қауіп төндіреді, себебі заңды өңдеушілер салық төлемейтіндермен бәсекеге түсе алмайды. Бұл елде ет комбинаттарының қуаттылығы мен қайта өңделген шикізат көлемінің өспеуіне себептердің бірі - деп хабарлайды eldala.kz тілшісі.

Азамат Шалмагамбетов, MB4 ет өңдеу компаниясының директоры, Facebook парақшасында: «Астанаға күніне 300-500 бастан сиыр еті жеткізіледі, бірақ олардың тек аз бөлігі ветеринариялық анықтамалармен қамтамасыз етілген. Орта есеппен бір тірі салмағы 180 кг екендігін ескерсек, бұл күніне 54-тен 90 тоннаға дейін ет. Орташа бағасы 2600 теңге/кг болса, бұл 140-тен 234 млн теңгеге дейін жетеді. Ал жылдық есепте салыққа жатпайтын айналымның бүкіл Астана бойынша 51 млрд теңгеден асатыны анық. Ел бойынша бұл сома 1 трлн теңгеге жуықтады», - деді.

Сарапшы, салық реформасының нәтижесінде салық салынбайтын «сұр» нарықтың өсуінде өзіндік триггер болғандығын атап өтті. «Салық реформасындағы даудан кейін біздің жеке тұтынушыларымыз базарға «сұр» ет сатуға қайта бағдарланды. Менің айтқандарым, біздегі сатып алу бағасы қаскүнемдерден жоғары дегенмен, оларға тиімді емес. Олар өздерінің жеке кәсіпкерліктерін салық органдарында тіркеуге алып, біз жұмыстарымызды «ақ» түрде жүргіземіз, барлық деректермен Салық комитетіне тапсыруымыз керек», - деп түсіндірді ол.

Сарапшының бағалауынша, Қазақстандағы ет малдарының шамамен 70%-ы жеке және фермерлік қожалықтарда шоғырланған. Және дәл осы ұйымдар «сұр» салаға кетіп жатыр. Соның салдарынан өңдеушілер үшін шикізат базасы қысқарып, ет өңдеу саласының дамуына кедергі келтіреді. Бұл үкіметтің бір шешімі жылдар бойы кішкентай фермерлерді «ақ» сатып алушыларға тарту үшін жүргізілген барлық жұмысты жоққа шығарды.

«Бұрынғы көпжылдық жұмысымыз «мысықтың құйрығына» айналды - қазір біз сиыр малына ұсыныстың жетіспеушілігінің анық көрінісін көріп отырмыз», - деді Азамат Шалмагамбетов.

Ол сонымен қатар, бұл мәселе сүт, жидек және балық секілді басқа ауылшаруашылық өнімдеріне де қатысты екенін атап өтті. Азамат Шалмагамбетов қазіргі дағдарыстан шығу жолы салықтық режимді күшейтуді емес, еліміздегі базарларға есепке алынбаған малды легализациялауды атады. Оның бағалауы бойынша, жыл сайын елімізде 1,8 миллион бастан сиыр малы есепке алынбаған. Егер бұл малдарды ет комбинаттары өлтіріп, қайта өңдеу арқылы қосымша құн қалыптастырса, бұл бүкіл өндіріс тізбегінің дамуына серпін беріп, елдің салық салынатын базасын арттырады.

Мысалы, Беларусьтің тәжірибесінде малдың етін заңды түрде сою, оларды өздерін сиыр етімен қамтамасыз етуге және көптеген елдерге экспорттауға мүмкіндік береді.