Ақтөбе облысындағы туризмнің күйі және келешегі

Актолагай мен «Абат-Байтак», Қасқырлы құлау және Жаманшин кратері актобе тұрғындары мен облыс қонақтарына қолжетімсіз болып қалды. Ақтөбеде ішкі туризммен айналысатын бірде-бір компания қалмады. Бұл саладағы құлдыраудың себептерін туристік агенттіктердің басшылары атайды, хабарлайды Актобе Таймс.

Ақтөбеде үйренуші күйдегі ішкі туризм толығымен тоқтап қалды. Облыста актобе табиғаттарының және сакральды орындарының сапарларын ұйымдастыратын бірде-бір туристік агенттік қалмады. Өткен жылдың көктемінде Актолагайға, Баркын құмдарына, Ақкум шөліндегі және Жаманшин кратеріне экскурсиялар ұйымдастырған компания шетелдік сапарларға бет бұрды. Каргалада фестивальдер ұйымдастырып жүрген команда белсенділігін жоғалтты.

Ал бұрынғы уақытта мемлекеттік мекемелер тарапынан жарнамаланған туристік ақпараттық орталық «Visit Aktobe» - ге қосылу мүмкін емес. Веб-сайтында көрсетілген телефон нөмірлері өшірілген. Жаңалықтар лентасы соңғы рет 2024 жылдың шілдесінде жаңартылған. Веб-сайтта бекітілген сілтеме, «Атамекен» кәсіпкерлер палатасының жетістіктері туралы жарияланатын Instagram парақшасына апарады. БАҚ-қа жабық туризм «Visit Aktobe» басшылығымен байланысу оңай болмады.

Ақтөбе облысының кәсіпкерлік басқармасының басшысы Алмас Салықбаевқа жүгінуге тура келді. Тек сол арқылы ғана «Visit Aktobe» коммуналдық мемлекеттік кәсіпорнының директоры Манат Тайпақовпен байланысқа шықтық. Манат журналистермен сөйлесуге уақыт таппады, және бұл міндетті өз бағыныштысына тапсырды. Тек бір аптадан соң бізді қызықтыратын сұрақтарға жауап алуға мүмкіндік туды.

«Visit Aktobe» облыста ішкі туризммен айналысатын лицензиясы бар туристік агенттік жоқ екенін растады. Орталықта «адамдарды тарту үшін белсенді түрде жұмыс істеп жатқандарын» хабарлады. Веб-сайт белсенділігін қайта қалпына келтіруге тырысуда.

«Біз ресми сайтқа жаңартулар енгізудеміз: киелі жерлер, гастрономиялық туризм және қонақ үй орналастыру туралы егжей-тегжейлі бөлімдер қосудамыз», - деді ТИЦ-тен.

Салқындатқышы бар рюкзак кімге? «Visit Aktobe» өзінің көліктерімен сапар ұйымдастыруға қабілетсіз екендігін анықтадық. Қалағандарды ешқайда жеткізе алмайды, алайда бірнеше фестивальдер мен шоу-бағдарламаларын ұйымдастыру жоспарларын қарап жүр. Олар «Safari», «Road Show», «Tourism and Sports Show» және «Maralfest» деп аталатын шараларды ойлап тапты. Бұл атаулардың артында не тұрғанын «Visit Aktobe» өкілдері түсіндіре алған жоқ.

Тіпті жобаларға қаражат бөлінбегені де анық болды. ТИЦ тек «бюджетті бекітуді күтуде» екенін айтты. Ал коммуналдық мекемеде, жиналған мәліметтерге қарағанда, бюджет үлкен емес.

Мемлекеттік сатып алулар сайтына сай, офис арендасына 17 миллион теңге, джип пен автобус жалдауға 6,6 миллион теңге бөлінген. Сонымен қатар «Visit Aktobe» Ақтөбе облысының логотипі бар имидждік өнімдер әзірлеу мен жеткізу үшін жауап берді.

«Бұл мақсаттарға 13,3 миллион теңге бөлген. Компанияға 20 рюкзак-салқындатқыш, 30 зарядты блокнот, екі туристік палатка, 100 флешка, «Visit Aktobe» логотипі бар 10 ту және туристік сапар барысында пайдалы болатын 25 түрлі зат шығарылуы жоспарланған», - делінген мәліметтерде.

Ақтолагайға бару тек армандау ғана. Олардың шығарылғаны-шығарылмағаны репортерлерге белгісіз. Сұрақ басқа: Ақтөбе облысындағы туризм фактілі түрде жоқ кезде «Visit Aktobe» логотипі бар тулар кімге қажет? Бірақ орталықтағы жағдай нашарламауда. Жақын арада шетелдік және қазақстандық туристік операторлар мен блогерлер үшін тур ұйымдастыруды жоспарлауда, осылайша «аймақтың туристік әлеуетін алға жылжытуды» мақсат етуде!

Үш себеп «АТ» сауалнамасынан өткен ішкі туризммен бұрын айналысқан компаниялардың басшылары 3 мәселені атап өтті, олар Ақтөбе облысындағы саланың құлдырауына әкелді. Біріншісі: ішкі туризм – шығыны мол бизнес, мемлекеттік тапсырыссыз болу мүмкін емес. Екіншісі: аудан, ауыл округтері мен посёлканың әкімдері туристерді қабылдауға ешқандай қызығушылық танытпайды.

Ал ең бастысы: сала дамуына жауапты шенеуніктер қажетті қолдау көрсетпейді. Туризм инфрақұрылымы қалыптаспаған: жолдар жаман, көлік бөлінбейді, әжетханалар жоқ. «Ондасы Уразалиннің әкімдігі кезінде бізді қолдады, ол ішкі туризмнің маңыздылығын түсінді», - дейді туристік агенттіктердің басшыларының бірі.

«Біз сол кезде шетелден саяхатшылар алып келдік. Көпшілігі Қазақстанға қызығушылық танытады. Уразалиннен кейін команда өзгерді, қазір бізде туризмді басқаратын адамдар, меніңше, туристік салада білім мен тәжірибелер жоқ. Бұларға, бәлкім, бұл ауадай қажет емес...» - деп қосты агенттіктердің директоры.

Ақтөбе облысының сакральды орындарына сапарлар ұйымдастырумен танымал қоғам қайраткері және блогер Юрий Гончаров үш жылдан бері айналысып келеді. Ол өз кәсіпорнын туристік агенттік деп атамайды. Алғашқы жылдан бері 2-3 рет «Абай» тілдік орталығының оқушыларына сакральды орындарға тур ұйымдастырды. Блогер әкімдіктен қолдау күтпейді.

«Ішкі туризмге сұраныс зор! – дейді Юрий. – Менің барлық оқырмандарым сакральды орындар мен облыстың табиғи сұлулығына сапар шегуді қалауда».

Кейбір қала тұрғындары Есет батырдың мавзолейінде және Абат-Байтакта бірде-бір рет болмады. Бір сапарға мен 20 адам жинаймын, алайда одан да көп қызықтыларын жинай алатын едім. Автобусты өзім жалдаймын. Тұрақты автобус жоқ. Автобус бізге өте қажет!

«Мен әкімдіктен, «Visit Aktobe» орталығынан өтінуге тырыстым. Бірақ жауап, әдеттегідей, – иә-иә-иә… Бірақ нәтиже жоқ», - деп қосымша айтты.

Туристік агенттіктердің директорлары сияқты, Юрий Гончаров да ішкі туризмнен көп табыс табудың мүмкін еместігін мойындайды: «Бұл бизнес мүлдем табыссыз. Мен 10-15 мың теңге көлемінде ең жоғары табыс табамын. Солай бола отырып, бұл ақша да бензинге, бауырсақтарға кетеді, яғни пайда – нөл». Бұл саланы жақсарту үшін мәселелерді кешенді шешу керек. Әкімдердің қызығушылығы керек, олар жергілікті жерлерде туристерді қабылдауды ұйымдастыруы тиіс. Сөйтіп, әжетханалар, инфрақұрылым қажет. Бірақ әкімдердің қызығушылығы жоқ.

Мысалы, бізде Алия Молдағалиеваның туған ауылы – Булак бар. Мен сол жерге сапар ұйымдастырғым келеді, сонда адамдар бұл жерлерді көре алады. Булакқа мен екі ай бойы сұрау салып жүрмін, жергілікті әкімдікке телефон соғып жатырмын, ал олар маған үнемі: «Жоқ, жоқ, ештеңе дайын емес, келмеңіз» деп жауап береді. Ал туристер мені күтіп отыр. Өкінішке орай, қазіргі уақытта ең ыңғайлысы - туристік саланың мына күйі.

Дегенмен, Юрий Гончаров Ақтөбе облысында туризмді дамытуға болатындығына сенімді: «Мұны терең қызығушылықпен қарап жүрген адам ретінде мен тамаша туристік бизнесті құрылыстап дайын боларымын! Менде бәрін жақсартуға арналған идеялар бар. Мен жергілікті көп қызықты жерлерді білемін, олардың кейбіріне де әзірге барған жоқпын. Облыста 15-ке тарта қызықты сакральды ескерткіштер бар», - деді ол.