2026 жылдан бастап Қазақстандағы барлық әшекей бұйымдарға цифрлық кодтар енгізіледі

Қазақстан Республикасы Индустрия және құрылыс министрлігі зергерлік бұйымдарды міндетті түрде цифрлық таңбалауды енгізетін бұйрық жобасын дайындады. Құжат «Ашық НҚА» порталында көпшілік талқылауға жарияланған.

Бұл шешім «Сауда қызметін реттеу туралы» Заң мен Вице-премьер Серік Жұманғариннің тапсырмасына негізделген. Жаңа жүйе әрбір бұйымға өндірушіден не импорттаушыдан бастап, соңғы сатып алушыға дейінгі жолын бақылауға мүмкіндік беретін ерекше код берілуін көздейді.

Бұл не үшін маңызды

Қазақстандағы зергерлік нарық әлі де жабық әрі көлеңкелі секторлардың бірі болып отыр. Жоба авторларының бағалауынша, айналымның шамамен 50%-ы көлеңкелі сегментке тиесілі. Цифрлық таңбалау енгізу арқылы мемлекет бақылаудан шығып кеткен кірістердің бір бөлігін қайтарып, ойын тәртібін ашық етуге жол ашады.

Күтілетін нәтижелер

• 2026 жылға қарай заңсыз айналым көлемі 10%-ға, яғни 5,5 млрд теңгеге қысқарады.
• Келесі төрт жыл ішінде бұл көрсеткіш тағы 17,2 млрд теңгеге төмендейді.
• Жалпы бес жылда нарықтың 22,7 млрд теңгеге немесе қазіргі «көлеңкенің» 50% ашық реттеледі.

Бюджетке қаржылық әсері

Таңбалаудың арқасында бюджетке қосымша 5,5 млрд теңге көлемінде салық пен кеден төлемдері түседі:

• ҚҚС: 2026 жылы +665 млн теңге
• Кедендік баж: +543 млн теңге
• Табыс салығы (ЖТС мен КТС): +130 млн теңге

2030 жылға қарай заңсыз нарықтың үлесі азайғандықтан, түсімдер төмендей бастайды.

Ашық сұрақтар

Жүйе операторы кім болатыны, кодты енгізу үшін төлем мөлшері және бизнестің жаңа цифрлық экожүйеге қалай бейімделетіні әзірге анықталмаған. Сондай-ақ, бұл жүйенің ЕАЭО елдерімен үйлесімділігі талқылануда, бұл экспорттаушылар үшін маңызды.

Жоба көпшілік талқылау кезеңінде, кәсіпкерлер өз пікірлері мен ұсыныстарын «Ашық НҚА» порталында қалдыра алады.