Сатимола кен орнында калий тұздарын өндіру жобасы

«Сатимола» кен орны негізінде калий тұздарын өндіру мақсатында байытушы өндірістік кешеннің құрылысы жоғары технологиялық кластерлердің тізіміне енгізілді. Бұл тізім республикалық деңгейде бекітілген, ал елімізде барлығы 15 мұндай мега-жоба мақұлданды. Батыс Қазақстан облысының әкімдігі «Qazaq Kalium Ltd» жеке компаниясына Ақжайық ауданының Базаршолан ауылдық округінде жалпы алаңы 298,43 гектар болатын жер учаскесін берді. Өткен жылы компания 1 миллиардтан астам теңге көлемінде салық пен бонус төледі, бірақ бұл қаражат Астана бюджетіне өтті, біздің облысымызға емес. «Qazaq Kalium Ltd» салық есебінде елордамыздың Есіл ауданында орналасқан мемлекеттік кірістер басқармасында тұр.

Калий тұздарын өндіру жобасы өз ауқымымен мега-жоба деп аталады. “Кәсіпорын ашылғаннан кейін Қазақстан дүниежүзілік калий тыңайтқыштарын өндірушілердің ТОР 5-тігіне кіріп, әлемдік нарықтағы өндіріс көлемінің 14%-ын қамтамасыз етеді. Бұл жобаға салынатын жалпы инвестициялар көлемі 1,6 трлн теңгені құрайды, құрылыс және кешеннің эксплуатациясы кезеңдерінде 5 мың жұмыс орны құрылуы жоспарлануда,” — деді компанияның иесі Нұрлан Артықбаев, премьер-министр Олжас Бектеновке өткен жылы Ақтөбе өңіріне келгенде хабарлады.

Жоба республикалық бюджеттен қаржыландырылатын болады, — деп хабарлады өнеркәсіп және құрылыс министрлігі “Уральская неделя” редакциясының сұрауына жауап ретінде. “Республикалық бюджеттен қаржыландыру жобалар дайын болған кезде ғана құрылыс үшін қажетті инженерлік-инфрақұрылымдық коммуникацияларды тарту мақсатында қарастырылатын болады” — министрлік жауаптарының бірінде.

Министрлік, бюджеттен қаржыландырудың параметрлері мен шарттары туралы ештеңе хабарлаған жоқ.

Жер учаскелері мен инфрақұрылым

2024 жылдың наурызында Батыс Қазақстан облысының әкімдігі «Qazaq Kalium Ltd.» жеке компаниясына Базаршолан ауылдық округінде жалпы алаңы 298,43 гектар жер учаскесін берді.

Сондай-ақ, аудан әкімдігі компанияға 89 гектар су құбыры құрылысын, 231 гектар электр желілерінің желісін және 148 гектар газ құбырының құрылысын жүргізуге бөлді.

Жобаның ағымдағы жағдайы

Бұл жоба қазіргі кезде қай сатыда?

Министрліктен былай деді:

“2023 жылдың соңында калий тұздарын өндіру технологиясын анықтап, жоғары қосымша құнды калий тыңайтқыштарын өндіру мақсатында тәжірибелі халықаралық инженерлік компания Tetra Tech (АҚШ, Ұлыбритания)мен келісім-шарт жасалды.

Tetra Tech-пен ынтымақтастық барысында халықаралық талаптарға сәйкес қорларды растау және технологияларды анықтау үшін 800 метр тереңдікте 15 геологиялық ұңғыма жүргізу қажет болды.

Бұл мақсатта қазақстандық компаниямен келісімшарт жасалды, техника мен жабдықтың мобилизациясы жүргізілді.

Сонымен қатар, қазақстандық және халықаралық талаптарды сақтай отырып, оңтайлы бұрғылау жұмыстарын жүргізу үшін немістің инженерлік компаниясы тартылды.

Бүгінгі таңда бұрғылау жұмыстары аяқталу сатысында, 14 ұңғыма бұрғыланды.

Сонымен қатар, инфрақұрылым (газ, электр және тұрмыстық суды қамтамасыз ету) жөніндегі жұмыс жобалары дайындалды. Жобалар кешенді ведомстводан тыс сараптамаға жіберіледі.

2024 жылы Қазақстан Республикасының Президенті мен Германия Федералдық канцлері қатысуымен «Qazaq Kalium Ltd» АҚ мен неміс KfW Bankengruppe, Euler Hermes Group» банкі арасында осы жобамен байланысты өзара ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды,” — деп мәлімдеді өнеркәсіп және құрылыс министрлігі.

Өткен жылы «Qazaq Kalium Ltd» компаниясы бюджетке 169 млн теңге көлемінде салық төледі. Сонымен қатар, компания бонустар ретінде 874,6 млн теңге, ауылдық және орман-шаруашылық өндірісінің шығындарын компенсациялау мақсатында 70 млн теңге аударды. Бұл қаражат Астана бюджетіне өтті, себебі «Qazaq Kalium Ltd» елорданың Есіл ауданында мемлекеттік кірістер басқармасында тіркелген, — бұл факті Батыс Қазақстан облысы бойынша мемлекеттік кірістер басқармасында расталды.

Компанияның құрылтайшылары мен иелері

«Qazaq Kalium Ltd» компаниясындағы адамдар кімдер?

«Курсив» басылымы және басқа да БАҚ бұл компанияның негізін қалаушысы ретінде Нурлан Артықбаевты атайды. Ол Qazaq Stroy құрылыс компаниясының негізін қалаушысы және жетекшісі.

«Курсив» сондай-ақ бенефициар ретінде сингапурлық Qazaq Potassium Pte. Ltd. көрсетеді.

2022 жылы Ақжайық ауданында кен орнын игеруге экологиялық рұқсат алу үшін қоғамдық тыңдаулар өткізілді, оны «SRPM RESOURCES LTD» жеке компаниясы жүргізді. Оның негізін қалаушы Экібастұз қаласының мәслихат депутаты Лейла Касыманова, әртүрлі бағытта 22 жеке бизнесінің иесі.

Кен орнының тарихы

«Сатимола» кен орнының тарихы:

Сатимола борно-калий тұздарының кен орны 1963 жылы Ақжайық ауданында ашылды. 40 жылдан кейін, яғни 2004 жылы шетелдік қатысумен «Сатбор» ЖШС Қазақстанның энергетика және минералды ресурстар министрлігімен борно-калий тұздарын барлауға және өндіруге келісім жасасты. Кәсіпорын пайдалы қазбаларды шахталық әдіспен өндіруге жоспарланды. Алдағы уақытта компания кен орнында қайта өңдеу кешенін салуды жоспарлады, бірақ бұл жүзеге аспады. «Сатбор» ЖШС басшысы, тау-кен инженері Талғат Қасенов жобаны 12 жыл бойы 47 миллион доллардан астам қаражат салған компаниядан алып қойғанын, мұны жоғарыдан келуге тапсырыс берілгендігін айтады.

Ақпарат үшін: uralskweek.kz