Оралда балалар үйінің түлегіне пәтер алуда құқық қорғаушының жетістіктері

4 жыл бойы «Жанару» сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес қозғалысының облыстық филиалының қоғамдық белсендісі Марат Қызылбасов мемлекеттік қордан пәтерлерді бөлгенде, билік балалар үйінің түлегіне арналған кезекпен белгіленген заңды квотаны сақтауын талап етіп келді. 2021 жылы олар Орал әкімдігінің әлеуметтік осал топтар үшін бірнеше пәтерді дұрыс бөлмегенін анықтады. Сол кезде прокуратура кемшіліктің бар екенін растады, әкімдік оны жоюға міндетті болды. Құқықты қорғау үшін бірнеше жыл бойы хаттар жазып, қала мен облыс әкімдерімен кездесулер өткізді. Нәтижесінде, 2022 жылы балалар үйінің түлегіне 10 пәтер қайтарылды, ал 2024 жылдың желтоқсанында қалған 9 пәтердің кілті табыс етілді. uralskweek.kz

Марат Қызылбасовтың бастамасы

Неліктен Марат Қызылбасов балалар үйінің тәрбиеленушілерінің тұрғын үй мәселесін және құқықтарының бұзылуын шешуге кірісті?

Себебі, ол өзі де Орал қаласындағы балалар үйінде тәрбиеленген. 2021 жылы Марат басқа түлектерімен бірге «Жанару» сыбайлас жемқорлықпен күрес ұлттық қозғалысының облыстық филиалына 2009 жылдан бері тұрғын үй кезегінде тұрғанын, алайда кезектің іс жүзінде қозғалмай тұрғанын айтып шағымданды.

Тұрғын үй мәселесін шешу жолы

Жұртшылықтан Марат 2009 жылы тұрғын үйге кезекке тұруы тиіс екендігін, ал ол нәтиже жоқ екенін білді. Нәтижесінде, 2011 жылы ғана балалар үйінің түлегі ретінде мемлекеттік қордан пәтер алу кезегіне қойылды.

Оларға балалар үйінің түлегіне көмек беруді Альфия Қарибаева, «Жанару» облыстық филиалының басшысының орынбасары, өз мойнына алды.

– Біз ол кезде кезектің қалай жүріп жатқанын түсінбей, тұрғын үйлерді бөлуде ашықтықтың жоқтығына наразылық білдірдік, – дейді Марат Қызылбасов.

Альфия Қарибаева Маратқа тұрғындарға пәтер беруді мониторингілеуді ұсынды.

Мониторинг нәтижелері

Олар бірге мемлекеттік органға сұрау жіберуді, соңғы 10 жылда балалар үйінің түлектеріне қанша пәтер берілгенін анықтап, сұрастыруды бастады.

– Мониторинг барысында 2011 жылдан 2021 жылға дейін балалар үйінің түлектеріне мемлекеттік тұрғын үй берілгенін тиісті көлемде емес екенін анықтадық, – деп жазады Марат Қызылбасов.

Билікпен байланыс

Олар Альфия Қарибаевамен бірге Орал қаласындағы ТҮКШ бөліміне, қалалық және облыстық әкімдіктерге, қала прокуратурасына хаттар жаза бастады. Билік өздерінің қатесін мойындамады. Ал прокурорлар заң бұзушылықтарды анықтап, Орал әкімдігіне балалар үйінің кезекке тұрғандарға 19 пәтерді толық беруді талап етті.

Пәтер алу нәтижесі

2022 жылы Орал қаласының әкімі Абат Шыныбеков балалар үйінің түлектеріне 10 пәтерді берді. 2023 жылы оны ауыстырған Миржан Сатканов қалған 9 пәтерді беру мәселесін шешкен жоқ.

Алайда қоғамдық белсенділер бұл жағдайды тоқтатпады. Олар қала мен облыс әкімдігіне, президент әкімшілігіне, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес қызметіне және ТҮКШ бөліміне хаттар жаза берді, облыс әкімі Нариман Түрегалиевпен қабылдауда болды.

– Біз мемлекеттік билікпен жүргізілген бұл мәселе бойынша толығымен пайыздық хаттар жинап алдық. Нәтижесінде, біз жеңіске жеттік. 2024 жылдың желтоқсанында Орал әкімдігі балалар үйінің балаларына 38 пәтерді квота бойынша берді, – дейді Марат Қызылбасов.

Бақылаушы ретінде қатысу

Олардың тағы бір жеңісі – экс-әкім Ғали Искалиевтің тапсырмасы бойынша сыбайлас жемқорлыққа қарсы ұлттық қозғалыстың филиалы тұрғын үйді бөлу комиссиясының құрамына байқаушы ретінде кірді. Енді Марат «Жанару» өкілі ретінде әлеуметтік осал топтар арасындағы кезектегі тұрғын үйді бөлу комиссиясының отырыстарына қатысады, балалар үйінің пәтер алушыларының тізімдерін көреді.

Тізімдерді тексеру

Ол осы отырыстарда ұзақ жылдар бойы ТҮКШ-да мәліметтерін жаңартпаған балалар үйінің балаларын көрген.

Альфия Карибаевамен бірге олар кезектегілердің тізімдерін қарап шықты.

Және де тізімдерде:

• 72 адамның ЖСН-і жоқ;
• 15 тәрбиеленушінің ата-анасына қайтарылған;
• 15 тәрбиеленушінің кезекте тұрған балалар үйінің балаларынан қайтыс болған.

Көмек көрсету тәжірибесі

– Мен де үйлерді аралап, тұрғын үй алуға кезекте тұрған балалар үйінің түлектерін іздедім, – дейді Марат Қызылбасов. – Біз балалар ауылының директоры мен үлкен жұмыс істедік, онда бізге көптеген түлектер туралы ақпарат берілді.

Үйсіз түлектер

Әлеуметтік желілер арқылы Екатерина Охотна деген 1988 жылы туған балалар үйінің тәрбиеленушілерінің отбасын тапты, ол 2009 жылдан бері тұрғын үй алар кезекте тұрды.

Бұл жылдар бойы Екатерина дачада тұрып, қызын жалғыз тәрбиелеп келген. Міндет өткен көктемде оның үйі сумен кетті. Стрестен әйел ауырды және қайтыс болды. Қызды оның достары, дачадағы көршілері патронатқа алды.

– Заң бойынша, егер кезекпен тұрған адам қайтыс болса, онда мемлекеттік тұрғын үй алу құқығы оның отбасы мүшелерімен сақталады, – деді Марат.

Альфия Кабышева туралы

2024 жылдың желтоқсанында өзінің жеке тұрғын үйін алған тағы бір түлек Альфия Кабышеваны полиция көмегімен тапты. Оған Альфияның Чингирлау ауданында тұрып жатқанын айтты. Чингирлау РОВД-на сұрау жолдады, онда жауап келді: қыз Бурлин ауданында тұрақты тұруға көшті.

Аксада полицейлер Альфияны таба алды. Марат оған хабарласып, оның пәтер алуға кезегі келгендігін айтты.

Альфия Кабышеваның өзінің тұрғын үйі жоқ екені анықталды. Ол 2010 жылдан бері кезекте тұрды.

– Менің міндетім – адамдарға көмектесу, әрбір мұқтаж адам пәтер ала алуы үшін, – деп атап өтті Марат Қызылбасов.

Қорытынды

Қазақстанда балалар үйінің түлектері арасында бүгінгі уақытта 1986 адам пәтер алуға кезекте тұр. Олар мемлекеттік тұрғын үйді 10-15 жыл бойы күтуде. Марат өзінше 313-ші орында тұр. 4 жыл бойы ұстамдылықпен істеп, кезекте біраз жылжып, 370-тен 313-ке көтерілді.

Фото мен видео Темирлан ИМАНГАЛИЕВТАН