Қазақстанда гендерлік теңдікті дамытуда қандай компаниялар мен институттар жұмыс істейді?

Дүниежүзінде гендерлік теңдік мәселелері әлеуметтік әділеттің маңызды бөлігі ғана емес, сонымен қатар маңызды экономикалық өсу нәтижесіне де айналып отыр. Мәселен, экономикалық белсенділікте гендерлік айырмашылықты жою ұзақ мерзімді ішкі жалпы өнімді (ІЖӨ) тұрғын басына 20%-ға дейін арттыруы мүмкін - деп хабарлайды ranking.kz.

Гендерлік теңдік тек моральдық қағида ретінде емес, сонымен қатар экономикалық фактор ретінде де қарастырылады. Мысалы, гендерлік теңсіздік деңгейі жоғары елдерде әйелдердің жұмыс күшіне қатысуын арттыру елдің өндірістік көлемін 35%-ға дейін арттыруы мүмкін.

Қазақстандағы гендерлік теңдіктің жағдайы

Қазақстанда әйелдер шағын және орта кәсіпорындардың 49,2%-ын басқарып, осы сектордағы жұмыс істейтіндердің 34%-ын қамтамасыз етеді. Алайда, әйелдердің жұмыс күшіндегі қатысу деңгейі 66,7%-ды құрайды, бұл ерлермен салыстырғанда айтарлықтай төмен, ал ерлерде бұл көрсеткіш 77,3%-ды құрайды.

• Жетекшілік лауазымдардағы әйелдердің үлесі 41,2%-ды құрайды.
• Әйелдер арасындағы жұмыссыздық деңгейі 5,3%-ды, ал ерлер арасында 4,2%-ды құрайды.
• 2024 жылдың басындағы жалақыдағы гендерлік айырмашылық 25,7%-ға жетті.

2024 жылдың басындағы жалақыдағы гендерлік айырмашылық 25,7%-ға өсті, екі жыл бұрынғы 21,7%-дан.— Аналитик.

Жағдайды жақсартуға арналған бастамалар

Әр түрлі компаниялар мен халықаралық институттар гендерлік теңдікті алу жөнінде үлкен көмек көрсетуде. Мысалы, Halyk Bank-тің қолдауымен «Бизнес бойынша әйелдер» бағдарламасы ұйымдастырылып, 600-ден астам әйел несие алды.

1. Visa-ның әйел кәсіпкерлерді қолдайтын She’s Next бағдарламасы.
2. «Даму» қорынан әйел кәсіпкерлігін қаржыландыру бағдарламасы «Үміт».
3. Отбасы банкінің әйелдерге арналған «Ұмай» жеңілдетілген ипотекасы.

Дегенмен, сәтті бастамаларға қарамастан, Қазақстан 2024 жылға арналған гендерлік теңдік индекстері рейтингісінде 14 орын жоғалтып, 146 ел арасында 76-орынға шықты. Төменгі деңгейдегі саяси қатысу және әйелдердің биліктегі үлестері негізгі себептер болып табылады.

Егер Қазақстандағы әйелдер ерлермен тең дәрежеде экономикаға қатысса, ІЖӨ 27%-ға өсер еді.

Қорытындылай келе, гендерлік теңдік тұрақты дамудың негізі болып табылады және Қазақстанда мемлекет пен бизнес үшін басымдылық болуы тиіс. Гендерлік теңдік мәселелеріне назар аудару, экономиканы күшейтіп, барлық азаматтар үшін әлеуметтік жағдайларды жақсартуға көмектеседі.