Дивизионалды басқару құрылымы: түрлері, артықшылықтары мен кемшіліктері, мысалдары

Дивизионалды басқару құрылымы – ұйымдық құрылымның бір түрі, онда компанияның әрбір дивизиясы (бөлімі) өз бағытында тәуелсіз жұмыс істейді. Мұндай құрылымның пайда болуы және дамуы бизнес әлемінде басқару процессін оңтайландыруға, ресурстарды тиімді пайдалануға және арнайы нарық талаптарына жауап беруге мүмкіндік береді.

Дивизионалды басқару құрылымының түрлері

Дивизионалды басқару құрылымы бірнеше түрлерге бөлінеді, олардың ішінде:

• Географиялық дивизионализация: өндіріс немесе қызмет көрсету географиялық аймақтарға бөлінеді. Мысал ретінде Қазақстандағы ауа райы әртүрлілігіне сай қызмет көрсететін логистика компаниялары келтіруге болады.
• Өнімдік дивизионализация: компания өнімдерінің түрлері бойынша бөлімшелерге бөлінуі. Мысалы, Қазақстандағы электроника компаниясы компьютерлер мен тұрмыстық техниканы бөлек дивизиялар ретінде басқаруы мүмкін.
• Тұтынушыға негізделген дивизионализация: клиент сегменттеріне бағытталған құрылым. Мысалы, банктер түрлі клиент топтары (жеке, шағын және орта бизнес, корпоративтік клиенттер) үшін жеке бөлімшелер құра алады.

Артықшылықтары

Дивизионалды басқару құрылымының артықшылықтарының қатарында:

• Жоғары жауапкершілік деңгейі: әр дивизия өз көрсеткіштеріне тікелей жауап береді, бұл басқаруды жеңілдетеді.
• Нарыққа бейімделушілік: ұйымдар нарық талаптарына жылдам жауап бере алады, өйткені әр дивизия өз саласында сарапшы болып табылады.
• Ресурстарды тиімді пайдалану: әрбір дивизия өз ресурстарын оңтайлы пайдалану үшін стратегиялық шешімдер қабылдай алады.

Кемшіліктері

Дивизионалды басқару құрылымының кейбір кемшіліктері де бар:

• Басқару қиындығы: кейде әр дивизияның өз мақсаты мен стратегиялары болуы мүмкін, бұл орталықтандыру принциптерін бұзуы мүмкін.
• Құрылымаралық бәсекелестік: дивизиялар арасындағы қақтығыстар компанияның бірігуін қиындатуы ықтимал.
• Ресурстарды артық тұтыну: бірдей функциялары бар бірнеше дивизияның болуы қаржылық шығындарды арттыруы мүмкін.

Қазақстандағы дивизионалды басқару құрылымы мысалдары

Қазақстанда дивизионалды басқару құрылымы бірнеше үлкен компанияларда жүзеге асырылуда. Мысалы, Kaspi.kz компаниясы үш негізгі бағытта – қаржы, логистика және сауда – жұмыс істейді. Әр бөлімнің өзекті міндеттері мен стратегиялары бар, бұл ұйымның нарықта белсенділігін арттырады.

Сонымен қатар, Қазақтелеком ұлттық компаниясы өнімдер мен қызметтердің әр түрі бойынша арнайы басқару бөлімдері бар. Бұл оларды нарықта тиімді әрекет етуге және тұтынушылардың кең ауқымын қамтуға мүмкіндік береді.

Дивизионалды басқару құрылымы бизнес субъектілерінің нарықтағы жағдайын жақсартуға, стратегиялық бағытын анықтауға және тиімді жүйені ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Дегенмен, кез-келген басқару моделінің өзіндік артықшылықтары мен кемшіліктері бар, оларды ескере отырып, компаниялардың ұзақ мерзімді жоспарлары мен стратегиялық мақсаттарын анықтау қажет.