Ұйымды басқару әдістері классикалық пен заманауи тәсілдер арасындағы айырмашылықтар

Ұйымның тиімді жұмыс істеуі үшін басқару әдістері маңызды рөл атқарады. Басқару әдістері классикалық және заманауи тәсілдер бойынша бөлінеді. Бұл мақалада біз классикалық басқару әдістерін, олардың принциптерін, артықшылықтары мен кемшіліктерін, сондай-ақ заманауи басқару әдістерінің ерекшеліктері мен артықшылықтарын талқылаймыз.

1. Классикалық басқару әдістері

Классикалық басқару әдістері 20-шы ғасырдың басында дамыған. Олардың негізінде ұйымды тиімді басқару және еңбекті ұйымдастыру принциптері жатыр. Классикалық басқару әдістеріне мыналар жатады:

• Ф.Тейлордың ғылыми басқару принциптері: Жұмысшылардың өнімділігін арттыру үшін жұмыстарды стандарттау мен тиімді ұйымдастыру.
• Г.Файольдің басқару теориясы: Басқарудың бес негізгі функциясы: жоспарлау, ұйымдастыру, басқару, үйлестіру және бақылау.
• Макс Вебердің бюрократиялық басқару моделі: Ұйымдардың құрылымында иерархиялық және бюрократиялық принциптер.

Бұл әдістердің артықшылықтары - жүйелілігі, тәртібі мен жауапкершілігі. Алайда, олар қазіргі заман талабына сәйкес келмейді, себебі жеке тұлғаның шығармашылығы мен ынтасына орын бермейді.

2. Заманауи басқару әдістері

Заманауи басқару әдістері технологияның дамуымен, әлеуметтік өзгерістермен және нарықтың талаптарына жауап беру мақсатында қалыптасады. Оларға мыналар жатады:

• Агильді басқару: Тез өзгеретін жағдайларға бейімделуге мүмкіндік беретін әдіс. Командалық жұмыс пен клиенттердің қажеттіліктерін ескере алады.
• Көшбасшылық стилі: Басқарушылардың қызметкерлермен қатынасын күшейту, ынтымақтастықты дамыту.
• Системалық басқару: Ұйымның барлық бөліктері мен қоршаған ортасын біртұтас жүйе ретінде қарастыру.

Заманауи басқарудың артықшылықтары - икемділік, инновацияларға ашықтық, еңбек өнімділігін арттыру. Олардың кемшіліктері - кешенділігі мен кейбір дәстүрлі принциптерден бас тарту қажеттілігі.

3. Қазақстандағы басқару әдістерінің даму тенденциялары

Қазақстанда ғасырлар бойы басқару әдістері дамып келді. Соңғы жылдары елдегі ұйымдар заманауи басқару әдістеріне көңіл бөле бастады. Бұл, әсіресе, халықаралық стандарттарға сәйкес жұмыс істейтін кәсіпорындар үшін маңызды. Мысалы, IT секторында агильді басқару әдістері кеңінен қолданылады.

Сонымен қатар, Қазақстанда мемлекеттік ұйымдар мен кәсіпорындар арасында бюрократиялық әдістердің әсері сақталуда. Заман талабына сай, басқару әдістерінің интеграциясы мен жаңа тәсілдерге бағытталу қажеттілігі туындайды.

Ұйымды басқару әдістерінің классикалық және заманауи тәсілдерін түсіну, олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін білу — Қазақстандағы кәсіпкерлер мен басқарушылар үшін маңызды. Заманауи әдістерге ауысу – ұйымдар үшін тиімділікті арттырып, нарықтағы бәсекелестік қабілетін нығайтуға мүмкіндік береді.