Жердің айналу осі неге еңкіштелген және оның салдары қандай?

Бізді қоршаған табиғат құбылыстары әдетте күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігі болып табылады. Алайда, бұл құбылыстардың басым бөлігі Жер планетасының ерекшеліктеріне байланысты орын алады. Сондай ерекшеліктердің бірі — Жердің айналу осінің еңкіші. Бұл жағдай планетаның климаттық белдеулеріне және жыл мезгілдерінің ауысуына зор әсер етеді.

Жердің айналу осі еңкіштелуі дегеніміз не?

Жер ғарышта өз осінің айналасында айналады және бұл ось өзінің орбиталық жазықтығына қатысты еңкіштелген. Қазіргі таңда бұл еңкіштік шамамен 23.5 градусқа тең. Бұл еңкіштік Жердің орбитасында орнын ауыстыруына байланысты өзгеріп отыруы мүмкін, бірақ оның басты себебі ретінде бірнеше факторлар аталады.

Жердің еңкіші қалыптасуының себептері

Ғалымдар Жердің айналу осінің еңкішіне әсер ететін бірнеше факторларды анықтады:

• Ай мен Күннің тарту күші: Ай мен Күн Жердің айналу осіне белгілі бір мөлшерде тарту күшін әсер етеді, бұл өз кезегінде осьтің еңкішіне әсер етеді.
• Алғашқы соққылау гипотезасы: Жер өзінің қалыптасу кезінде басқа астрономиялық денелермен соқтығысқан болуы мүмкін, бұл осьтік еңкішіне және Жердің қалыңдық құрылымына ықпал еткен болуы ықтимал.

Жер осінің еңкішінің ықпалы

Жердің айналу осінің еңкішілігі планетамыздағы басты табиғи құбылыстардың қалыптасуына ықпал етеді:

1. Жыл мезгілдерінің ауысуы: Жердің еңкіші Жердің Күнге қатысты күйін өзгертеді және бұл жыл мезгілдеріне себеп болады. Қыс мезгілінде солтүстік жартышар Күннен алыстайды, ал жаз мезгілінде жақындайды.
2. Климаттық белдеулер: Жердің еңкіші түрлі климаттық белдеулердің пайда болуына ықпал етеді. Экваторға жақын жерлерде тұрақты жылу мен ылғалдылық басым болады.

Жердің айналу осінің еңкіштігі – біздің планетамыздағы өмірдің көптеген аспектілерін анықтайтын маңызды факторлардың бірі. Оның салдары климаттық өзгерістерден бастап, адамдардың өмір сүру салтына дейін байқалады. Осы ерекшеліктердің тереңірек зерттелуі болашақта Жер және оның экожүйесін сақтау жолдарын табуға көмектесуі мүмкін.