Қазақстанда минералды тыңайтқыштар өндірісі неге төмендеді?

2024 жылы Қазақстанда минералды және химиялық тыңайтқыштар өндірісі 9,3%-ға қысқарып, 367,5 мың тоннаны құрады. Негізгі көлемі азотты тыңайтқыштарға тиесілі: 345,5 мың тонна, өткен жылмен салыстырғанда 11,4%-ға азайды - деп хабарлайды ranking.kz.

Азотты тыңайтқыштардың импортқа тәуелділігі

Азотты тыңайтқыштар нарығы импортқа тәуелді болып қала береді: оның үлесі 57,8%-ды құрайды, ал жеткізілім көлемі жыл ішінде 7,3%-ға артып, 472,3 мың тоннаға жетті. Сонымен қатар, отандық химиялық зауыттар фосфор тыңайтқыштарын қажеттіліктерін толық қамтамасыз етіп отыр, ал импорт үлесі 1,4%-дан 1,2%-ға дейін төмендеді.

Экспорт көрсеткіштерінің өзгеруі

Азотты тыңайтқыштардың экспорты жыл ішінде екі есе артып, 214,4 мың тоннаға жетті, ал фосфорлы тыңайтқыштардың экспорты тек 6,7%-ға өсіп, 5,3 мың тоннаны құрады.

Ішкі нарықтағы тұтыну өзгерістері

Ішкі нарықта тұтыну көрсеткіштері әртүрлі тенденцияларды көрсетуде. Азотты тыңайтқыштардың ел бойынша сатылымы қатарынан екінші жыл төмендеп, 2024 жылы 60,3 мың тоннаға дейін, 16,6%-ға азайды. Ал фосфорлы тыңайтқыштардың сатылымы керісінше 66,1%-ға өсіп, 17,1 мың тоннаға жетті.

Дегенмен, бұл өсім 2017–2022 жылдардағы көрсеткіштермен салыстырғанда әлі де төмен.

Азотты және фосфорлы тыңайтқыштардың қолданылуы

БҰҰ-ның Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымының (ФАО) деректері бойынша, 2000 жылдан бері Қазақстанда гектарына азотты тыңайтқыштардың қолданылуы 4 кг-дан аспады, 2022 жылы бұл көрсеткіш 2,4 кг-ға төмендеді. Фосфорлы тыңайтқыштарда жағдай ұқсас: олардың гектарына енгізілуі 3 кг-нан аспады, 2022 жылы 1,33 кг болып қалды.

Салыстыру үшін: 2022 жылы Өзбекстанда гектарына 187,24 кг азотты және 12,1 кг фосфорлы тыңайтқыштар келді. Ресейде бұл көрсеткіштер 17,63 және 5,91 кг-ды құрады. Осылайша, Орталық Азия және ЕАЭС елдері арасында Қазақстан азотты және фосфорлы тыңайтқыштарды қолдану жағынан соңғы орында тұр.