Неліктен Қазақстандағы валдық инвестициялар тартылуы азайып жатыр?

Қазақстанда тікелей шетелдік инвестициялар (ТШИ) валдық тартылу көрсеткіші күрт төмендеді: 2024 жылы – 28,5% - деп хабарлайды ranking.kz. Ұлттық банк деректері бойынша, шетелдік инвесторлардың еліміз экономикасына салған қаржысы 17,2 миллиард АҚШ долларына жетті, бұл 2023 жылғы 24 миллиард АҚШ долларына қарағанда аз.

Тиімділіктің төмендеуі мен жоспарлардың бұзылуы

ТШИ валдық тартылудың қысқаруы Қазақстан Республикасының инвестициялық саясат концепциясының тиімділігіне күмән келтіреді. Министрліктің жоспарлары бойынша, 2024 жылдың соңына дейін ТШИ валдық тартылу 24,8 миллиард АҚШ доллары болуы тиіс еді, бірақ нақты көрсеткіш 30,8%-ға төмен болды.

Инвестициялардың қысқаруына әсер еткен факторлар

Соңғы жылы Орталық Азияда инвестициялық ағындардың төмендеуі байқалды. Дүние жүзінде ТШИ таза ағыны 11%-ға артса, Орталық Азияда капитальды инвестициялар 39%-ға қысқарды.

Таза тартылу ТШИ валдық тартылудан өзгеше, онда шетелдік инвесторлардың жобалар бойынша шығындары ескерілмейді.

Шетелдік инвестициялар мен сала динамикасы

Қазақстан ТШИ -нің тек таза ағынына қарап, жағдай айтарлықтай нашарлағанын байқауға болады. 2024 жылы таза ағын 2,6 миллиард АҚШ доллары теріс нәтиже көрсетті, ал 2023 жылы ол 3,7 миллиард АҚШ доллары болды.

Инвесторлар өз кірістерін Қазақстан экономикасынан шығарып алып, қайта инвестициялық жобаларға қаржы құюды тоқтатты.

Салалар бойынша шетелдік инвестициялардың динамикасы

2023 жылы ТШИ валдық тартылудың төмендеуі 11 салада байқалды. Негізгі әсерді мұнай және газ секілді екі сала көрсетті, онда ТШИ тек 6,5 миллиард АҚШ долларын ғана құрады.

Кейбір басқа маңызды секторларда да инвестициялар көлемі азайды, мысалы құрылыс (3,6 есе), логистика (6,6 есе) және қаржы қызметі (48,2%-ға). Бұл көрсеткіштер мемлекеттік инвестициялық саясаттағы мәселелерді көрсетеді.

Инвестицияларды жеткізуші елдер арасындағы өзгерістер

Нидерландтар мен Швейцариядан ТШИ валдық тартылу 2024 жылы 2,1 миллиард және 1,7 миллиард АҚШ долларына төмендеді. АҚШ-тан ТШИ валдық ағыны екінші жыл қатарынан қысқаруда, 2024 жылы теріс көрсеткіш көрсетіп, 869 миллион АҚШ долларын құрады.

Қорытындылай келе, болашақта инвестициялық климатты жақсарту үшін Қазақстанға маңызды реформалар қажет. Бұл - елдің экономикалық өсіміне, даму стратегиясына әсер ететін шешуші фактор.