Қазақстанда 2030 жылға дейін отандық селекциядағы тұқымдармен қамтамасыз ету жоспарлануда

Қазақстанда 2030 жылға дейін 80% себу алаңдарын отандық селекция тұқымдарымен қамтамасыз ету жоспарланып отыр. Бұл бағыттағы ғылыми қамтамасыз етуді Ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығы (НАНОЦ) жүзеге асырады - деп хабарлайды eldala.kz тілшісі.

154 жаңа сорт анықталды

Соңғы 10 жылда жасалған сорттарды инвентаризациялау нәтижесінде 154 түрлі дәнді, бұршақ, майлы және басқа да мәдениеттердің сорттары масштабтауға таңдалды. Олардың арасында «Таймас», «Астана-2000», «Кудесница», «Айдын», «Семеновна», «Мактаарал-5027» және басқа да сорттар аймақтық орташа көрсеткіштермен салыстырғанда жоғары өнімділік көрсетті - деп атап өтті үкіметтің баспасөз қызметі.

Жобалардың негізгі бағыттары

Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин бұл сорттардың енгізілуі мен басқа аймақтарға аударылуын қамтамасыз етуді тапсырды.

• 2024-2026 жылдары НАНОЦ 22,7 миллиард теңге қаржыландырумен 26 ғылыми-зерттеу бағдарламасын жүзеге асырады.
• Негізгі акцент селекция, органикалық егіншілік және ауыл шаруашылық өнімдерін қайта өңдеуге бағытталған.
• Жаңа сорттар мен гибридтерден 109 жаңа өнім алу, сондай-ақ 2300 тонна жаңа сорттардың оригиналды тұқымдарын шығару жоспарлануда.

Отандық тұқым өндіру міндеттері

«2030 жылға қарай себу алаңдарының 80% отандық селекция тұқымдарымен қамтамасыз ету жоспарлануда. Бұл үшін жылына шамамен 40 мың тонна оригиналды немесе элиталық тұқым өндіру қажет. 2024 жылы біз 38 мың тонна тұқым өндірдік, оның ішінде 11,4 мың тонна – оригиналды», - деді НАНОЦ басқарма төрайымы Айгуль Ахмеджанова.

Жаңа зертханалар мен орталықтар ашылды

Үкіметтің мәліметтері бойынша, 2025 жылдың 18 маусымында С. Сейфуллин атындағы ҚазАТУ базасында халықаралық санитарлық нормаларға сәйкес сапа мен сәйкестікті бақылау үшін қажеттілікпен жабдықталған азық-түлік қауіпсіздігі зертханасы ашылды. Сонымен қатар, Солтүстік-Батыс ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы университетінің (Қытай Халық Республикасы) қатысуымен экологиялық таза ауыл шаруашылығын ілгерілету мақсатында органикалық өнімдерді сертификаттау орталығы ашылды.

Бұдан басқа, астықтың сапасын анықтау жөніндегі Қазақстан-Қытай инновациялық орталығы ашылып, зертханалық зерттеулер, астық саласының цифрландыруын және экспорт стандарттарын дамытуға мамандандырылған.

Ат спортының дамуы

Кеңесу барысында НАНОЦ-тің ат спорты саласындағы жаңа жұмыс бағыты да атап өтілді. 2024 жылдың соңында Ақтөбе облысында ат спорты институты құрылып, 2030 жылға дейін отандық асыл тұқымды аттардың үлесін жалпы мал басының 10%-ына жеткізу міндеті қойылды (420 мың бас 4,2 миллионнан). Бүгінде бұл үлес тек 1% (шамамен 40 мың бас) құрайды. Осы мақсатта 2035 жылға дейін ат спортының дамуы жөнінде концепция жасалды.

Концепция аттардың селекциясы мен генетикасы саласында ғылыми зерттеулер жүргізу, атшабарлар мен ветеринарлық инфрақұрылымды дамыту, аттар үшін арнайы орталықтар мен мектептер ашу сияқты қажетті шараларды қамтиды. Институттың аккредитациясы, оригинатор және элиталық тұқым өндіруші статусы алынды.

Болашақ жоспарлар

Жаңа селекциялық әзірлемелерді іске қосу, мамандар даярлаудың жүйесін құру, ат қоралары мен ипподромдардың құрылысын жүргізу жоспарлануда.

Кеңес нәтижесінде Серік Жұманғарин ат спорты институтының дамуы жөнінде инфрақұрылым, кадрлық әлеует және халықаралық ынтымақтастықты қамтитын егжей-тегжейлі жоспарын әзірлеуді тапсырды.