Ұйымдағы ішкі бақылау жүйесінің маңызы және оны тиімді ұйымдастыру

Кіріс сөз

Ішкі бақылау жүйесі – бұл бір ұйымның өзінің операцияларын тиімді, заңды және адал жүзеге асыру үшін әзірленген ережелер мен процедуралар кешені. Оны басқару ұйымның қаржылық және операциялық нәтижелерін және тәуекелдерді азайтуға, сондай-ақ заңнамалық талаптарды орындауға көмектеседі.

Ішкі бақылау жүйесінің элементтері

Ішкі бақылау жүйесі бірнеше негізгі элементтерден тұрады:

• Баскару ортасы: Ұйымда корпоративті мәдениетті қалыптастыру, басшылықтың жауапкершілігін қамтамасыз ету.
• Тәуекелдерді бағалау: Потенциалды тәуекелдерді анықтау және бағалау, олардың әсерін минимизациялау шараларын әзірлеу.
• Бақылау қызметтері: Дәйектілікпен test жүргізу, мониторинг және аудиторлық тексерулер.
• Ақпарат пен коммуникация: Деректердің дұрыстығы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ақпарат алмасу механизмдерін дамыту.
• Бақылау әрекеттері: Жобаларды орындау кезінде стандарттар мен ережелерді сақтауды қамтамасыз ету.

Ішкі бақылау жүйесінің функциялары

Ішкі бақылаудың негізгі функциялары мыналар:

1. Қаржылық есептіліктің дұрыстығын қамтамасыз ету.
2. Тәуекелдерді басқару мен бақылау.
3. Ұйымдық мақсаттарды тиімді орындауды қамтамасыз ету.
4. Заңнамалық талаптардың сақталуын бақылау.

Қазақстан Республикасында ішкі бақылау жүйесінің дамуы

Қазақстанда ішкі бақылау жүйесінің дамуы 2000 жылдардың басынан басталды, мемлекеттік органдар мен жеке секторда ішкі бақылау процедураларын енгізу белсенді түрде жүргізілуде. Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдар аралығында мемлекеттік басқару жүйесін жетілдірудің ұлттық жоспары ішкі бақылауды дамыту мақсаттарын қамтиды.

Нормативтік-құқықтық база

Ішкі бақылау жүйесін ұйымдастыру мен жүзеге асыруда Қазақстан Республикасының заңнамасы үлкен рөл атқарады. Негізгі құжаттар қатарында:

• «Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Заңы
• «Мемлекеттік аудит және қаржылық бақылау туралы» Заңы
• Қазақстан Республикасының қаржылық есептілік стандарттары

Ішкі бақылау жүйесінің тиімділігі ұйымның қаржы тұрақтылығын, операциялық тиімділігін және заңнамалық талаптарды сақтауының кепілі болып табылады. Қазақстан Республикасында ішкі бақылау жүйесінің дамуы ел экономикасының тұрақтылығына, кәсіпорындардың тиімділігіне және мемлекеттік қызметтердің сапасын арттыруға ықпал етеді.