Қазақстанда қытайлық технологиялар негізінде интернетті бақылау жүйесі енгізіліп жатыр ма?

Қытайдың «Ұлы фаерволының» бастапқы кодтары мен ішкі құжаттарының аса ірі таралуы Қазақстанға да әсер етті. WIRED және Amnesty International мәліметінше, Geedge Networks компаниясы әзірлеген цензура және интернет-мониторинг технологиялары Мьянма, Пәкістан, Эфиопия мен Қазақстанға экспортталған.

11 қыркүйекте қытайлық интернетті бақылау жүйесінің 500 ГБ-тан астам бастапқы коды, жұмыс логтары мен құжаттамасы жарияланды. Бұл таралымға бағдарламалық жасақтаманы құрастыру пакеттері, пайдалану бойынша нұсқаулықтар, сондай-ақ әзірлеушілердің ішкі хат алмасулары да енген.

Сарапшылардың атап өтуінше, Geedge жүйелері пакеттерді терең талдау (DPI) технологиясын қолданады, ол VPN-сервистерді анықтауға, SSL-фингерпринт жасауға және интернет-сессияларды бақылауға мүмкіндік береді. Бұл технологиялар жиі байланыс операторларының инфрақұрылымына енгізіліп, контентті сүзгілеу мен бұғаттауға пайдаланылуда.

Жарияланған материалдарға сәйкес, Қазақстан «Tiangou» брендімен шығарылған қытайлық жүйені – өзіндік «қораптағы Ұлы фаерволды» сатып алған елдердің қатарында.

Құжаттарда мұндай шешімдер «заңды тыңдау» жүйелерімен қатар қолданыла алатыны айтылған, бұл билікке трафикті сүзгіден өткізіп қана қоймай, интернетті кең ауқымда бақылауға мүмкіндік береді.

Бұған дейін бұл кешендер Мьянмада пайдаланылып, 81 миллионнан астам TCP-қосылымдарға нақты уақыт режимінде қызмет көрсеткен. Сарапшылардың пікірінше, Қазақстанда осындай технологиялардың енгізілуі ұлттық байланыс операторлары деңгейінде іске асуы мүмкін.

Мамандар архивтерде бастапқы кодтар мен әзірлеу журналдарының болуы қоғамға осал тұстарды анықтауға және цензураны айналып өтудің жаңа әдістерін жасауға мүмкіндік беретінін атап өтеді.