Бенчмаркинг: Негізі, Түрлері және Кезеңдері

Бенчмаркинг - бұл кәсіпорындардың өз өнімдері, қызметтері немесе бизнес-процестерін салыстыру арқылы тиімділікті арттыру жолдарын іздестіру әдісі. Бұл тәсіл әлемдік деңгейде кеңінен қолданылып, кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін көтеруге ықпал етеді. Қазақстанда да бенчмаркингтік тәжірибе дамып келеді, бұл әсіресе кәсіпкерлер мен басқарушылар үшін маңызды болып табылады.

Бенчмаркингтің түрлері

• Ішкі бенчмаркинг: Бұл әдіс шекарадан тыс емес, ұйым ішіндегі бөлімдерінің өнімділігін салыстырады. Мысалы, бір бөлімнің қызметін басқа бөліммен салыстыру.
• Басқа ұйымдармен бенчмаркинг: Мұнда кәсіпорын өзінің бәсекелестерімен немесе бір саланың жетекші компанияларымен салыстырылады.
• Функционалдық бенчмаркинг: Бұл тәсіл кәсіпорындардың өз функциялары мен процестерін ұқсас функциялар мен процестерді жүзеге асыратын басқа компаниялармен салыстыруды қамтиды.
• Нормативтік бенчмаркинг: Бұл түрі стандарттарға, нормаларға және өнеркәсіптік стандарттарға негізделеді, яғни ұйым өз өнімдері мен қызметтерін белгіленген стандарттармен салыстырады.

Бенчмаркингтің кезеңдері

1. Мақсатты анықтау: Бенчмаркинг процесінің алғашқы кезеңі мақсаттарды анықтаудан басталады. Біз нені салыстырамыз және осы салыстырудан не күтетінімізді түсінуіміз керек.
2. Деректерді жинау: Салыстыру үшін қажетті деректерді жинау кезеңі. Бұл деректердіі зерттеу, баға анықтау және басқа да талдау әдістерін пайдалануды қамтиды.
3. Салыстыру: Жиналған деректер негізінде аналитикалық жұмыстар жүргізіледі, яғни біздердің бизнестің көрсеткіштерін бенчмаркинг объектілерінің көрсеткіштерімен салыстырамыз.
4. Нәтижелерді бағалау: Салыстыру нәтижелерін талдау және бағалау, сол арқылы бизнестің қай салаларда жақсартуды қажет ететінін түсіну.
5. Іс-қимылды жоспарлау: Негізгі нәтижелер негізінде тиімді және мақсатты іс-қимыл жоспарын әзірлеу.
6. Нәтижелерді мониторингтеу: Жоспарға сәйкес орындалған жұмыстардың нәтижелерін бақылау және қажетті түзетулерді енгізу.

Қазақстандағы бенчмаркинг тәжірибесі

Қазақстанда бенчмаркинг тәжірибесі даму үстінде. Көптеген кәсіпорындар бенчмаркинг әдісін бизнес-процестерін оңтайландыру, шығындарды қысқарту, және тұтынушылардың қажеттіліктерін жақсырақ түсіну үшін қолданады. Бұл тәсілдің ықпалы тек жеке кәсіпорындарға ғана емес, сонымен қатар жалпы экономикаға да жағымды әсер етеді.

Бенчмаркинг - бұл тек қажеттілік емес, сонымен қатар тиімділіктің негізі. Оны дұрыс қолданған жағдайда кәсіпорын өзінің бәсекеге қабілеттілігін арттырып, нарықта алдыңғы қатарлы орынға ие бола алады. Қазақстандағы кәсіпкерлер мен менеджерлерге бенчмаркингтің барлық мүмкіндіктерін ұтымды пайдалану маңызды.