Қазақстанның Ұлттық қоры табысына қарағанда екі есе көп шығындалуда

Ұзақ уақыттан кейін алғаш рет Қазақстан Ұлттық қорының шығындары 2025 жылдың қаңтар–шілде айларында түсімдерден екі есеге жуық артық болды. Бұл туралы ranking.kz хабарлайды.

Түсім азайды, шығын өсті

Қаржы министрлігінің ресми мәліметіне сәйкес, биылғы жылдың алғашқы жеті айында Ұлттық қордан 3,5 трлн теңге көлемінде қаржы жұмсалса, түсім бар болғаны 1,7 трлн теңгені құрады.

Соңғы жылдары екінші рет қор шығындары түсімнен айтарлықтай асып түсті. Мұндай жағдай бұған дейін болмаған.

• 2024 жылы да антирекорд тіркелген болатын, ол кезде шығындар табыстан 1,5 есе артық болған.
• Ұзақ мерзімді серпінге көз жүгіртсек, 2019–2024 жылдары Ұлттық қордағы қаражат көлемі 28,4%-ға өсіп, 34,7 трлн теңгеге жетті.

Түсімдердің күрт қысқаруы

Сарапшылардың айтуынша, шығындар көлемінің табыстан едәуір артық болуына басты себеп — қордың кірістері күрт төмендеуі. Қаңтар–шілде аралығындағы түсім бірден 40%-ға төмендеген (2,9 трлн теңгеден 1,7 трлн теңгеге дейін). Мұнай секторынан түскен салықтардың барлығы дерлік азайды, пайдалы қазбаларды өндіруден түсетін төлемдерден басқа.

• Басты салық түрі — корпоративтік салық — биылғы жылы шамамен 18%-ға азайды.
• Мұнай келісімшарттарынан түскен төлемдер өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 580,5 млрд теңгеден 518,6 млрд теңгеге дейін төмендеді.

Инвестициядан зиян келген

Қордың жағдайын инвестициялық кірістің теріс көрсеткіші одан әрі қиындата түсті. 2025 жылдың қаңтар–шілде айларында қордың инвестициялық операциялары 584,5 млрд теңге шығын әкелді. Ал бір жыл бұрын қор инвестициядан 464,4 млрд теңге пайда тапқан болатын.

Қор қаражаты қайда жұмсалды

Қаңтар–шілде аралығында Ұлттық қор шығындары 3,5 трлн теңгені құрады — бұл өткен жылғыдан 16,4%-ға артық.

• Негізгі бөлігі — кепілдендірілген трансферттер, олардың мөлшері 2 трлн теңге деңгейінде өзгеріссіз қалды.
• Ал мақсатты трансферттер 48%-ға өсіп, 1,5 трлн теңгеге жетті.