Арнайы экономикалық зоналар: Инвестициялар өсімі экономика ландшафтын қалай өзгертеді?

Соңғы жылдары әлем бойынша арнайы экономикалық зоналардың (ӘЭЗ) танымалдылығы күрт артып келеді. Бұл олардың компаниялар мен инвесторлар үшін ерекше артықшылықтарымен байланысты - деп хабарлайды ranking.kz.

Арнайы экономикалық зоналар дегеніміз не?

ӘЭЗ - бұл ерекше заңды шарттармен шектелген аумақтар. Бұл зоналар отандық және шетелдік кәсіпкерлерді салық және кеден жағынан қолайлы жағдайлармен тартады.

Шетелдік инвестициялардың ӘЭЗ-ге өсімі

Деректерге сәйкес, 2023 жылы тікелей шетелдік инвестициялар (ТШИ) ӘЭЗ-дегі барлық инвестициялық жобалардың 5% құрады, бұл тарихи максимум. Мәселен, 2022 жылы бұл көрсеткіш бар-жоғы 3,7%-ды құраған.

Дүниежүзілік еркін экономикалық зоналар ұйымының (WFZO) деректері бойынша, әлем бойынша шамамен 7000 ӘЭЗ бар.

Инвестицияларды тартуда жетекші елдерге Таяу Шығыс және Азия мемлекеттері жатады. Мәселен, БАӘ бірнеше жылдар бойы арнайы зоналарды дамытуда табысты мысал болып табылады.

ӘЭЗ-дің артықшылықтары

ӘЭЗ-дің қатысушылары үшін негізгі артықшылықтарды атап өтуге болады:

• Дайын инфрақұрылым;
• Салықтық жеңілдіктер (0% ҚҚС, КПН және мүлік салығы);
• Жалдау рәсімдерінің жеңілдетілген процедуралары;
• Кеден баждары жоқ.

Қазақстандағы жағдай

Қазақстанда 15 ӘЭЗ жұмыс істейді, олар белгілі бір секторларды дамытуға ықпал етеді. Мысалы, 2023 жылы осы зоналарда 2,3 трлн теңгеге 317 жоба жүзеге асырылды.

Инфрақұрылым құрылысындағы бюджет шығындарын есептегенде, 1 теңге бюджеттен 3,1 теңге инвестицияны өндірістік салаға тартты.

Қазақстандағы ӘЭЗ-дің мәселелері

Қазақстандағы ӘЭЗ-дің дамуына инфрақұрылымның төмен деңгейі мен толтырылмағандығы сияқты бірнеше мәселелер кедергі келтіруде. Мысалы, ӘЭЗ-дің толтырылу деңгейі небәрі 40%-ды құрайды.

Жаңа бастамалар

Елде «Алатау» және «Ақтөбе» сияқты жаңа ӘЭЗ-дер құрылды. Бұл зоналар түрлі дамыту бағыттарын көздеп, инвестициялар тарту және өндірістік базаны кеңейтуге бағытталған.

Осылайша, арнайы экономикалық зоналар әлемнің және Қазақстанның инвестиция тарту мен экономикалық өсімді ынталандырудағы маңызды құралдарының бірі болып қалуда.