Дағдарыс Кезінде Қызметкерлерді Жұмыстан Шығарып Тастау Негіздері

Қазақстан Республикасында экономикалық дағдарыстар қоғамның әр саласына әсер ететіні сөзсіз. Дағдарыс кезеңінде бизнесмендер мен кәсіпорындар шығындарын азайту мақсатында түрлі шараларды қолға алады. Олардың бірі – персоналды қысқарту. Бұл мәселе заңнамалық тұрғыдан реттелген, сондықтан қызметкерлерді жұмыстан шығару процессі белгілі бір негіздермен жүзеге асырылуы тиіс.

Дағдарыс Кезінде Жұмыстан Шығарудың Негіздері

Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес, жұмыстан шығару негіздері бірнеше категорияға бөлінеді:

1. Экономикалық себептер

Дағдарыс кезінде кәсіпорынның қаржылық жағдайы нашарлауы мүмкін. Бұл жағдайда ұйымдар:

• өндірістік қуаттарын қысқарту;
• жұмыс көлемінің азаюы;
• жалақыны төмендету;
• нарықтағы бәсекелестікке байланысты шығындарды азайту сияқты амалдар қолданады.

Мұндай жағдайлар қызметкерлерді жұмыстан шығару үшін негіз ретінде қызмет етеді.

2. Біліктіліктің сәйкес келмеуі

Егер қызметкерлердің біліктілігі кәсіпорынның қазіргі талаптарына сай келмесе, жұмыс беруші олардың қызметін тоқтата алады. Мұндай жағдайларда жұмыстан шығарудың процедурасы мынадай болып табылады:

• қызметкердің біліктілігін бағалау;
• қосымша оқыту мен курс өткізу мүмкіндігін ұсыну;
• егер қызметкер қайта даярлануды қабылдамаса немесе қанағаттанарлық нәтижеге жете алмаса, жұмыстан шығару.

3. Жұмыс тәртібінің бұзылуы

Қызметкер жұмыс тәртібін бұзып, еңбек міндеттемелерін орындамаған жағдайда да жұмыстан шығарылуы мүмкін. Бұл негіздерге мыналар жатады:

• ретсіздік;
• жұмыс орнында алкогольдік немесе есірткілік масаң күйде болу;
• басқа қызметкерлермен немесе жұмыс берушімен жанжалдар.

Жұмыстан Шығарудың Процедурасы

Қазақстанда қызметкерлерді жұмыстан шығару процесі заңнамалармен және ішкі еңбек ережелерімен реттеледі. Міндетті түрде мына қадамдарды орындау қажет:

1. Жұмыстан шығару туралы өтініштің жинақталуы;
2. Жұмыс беруші қызметкермен алдын ала сөйлеседі;
3. Құжаттардың рәсімделуі: жұмыстан шығару бұйрығын даярлау;
4. Есеп айырысу мен еңбек кітапшасының ресми рәсімделуі.

Дағдарыс кезеңі – кәсіпорындардың тек қаржылық жағынан ғана емес, моральді жағынан да қиындыққа толы уақыт. Қызметкерлерді жұмыстан шығару – каржылық жағдайға әсер етуші шара. Алайда, бұл процесс барлық заңнамаларға сәйкес, әділ және кәсіби түрде жүргізілуі тиіс. Соның арқасында жұмыс беруші де, қызметкер де өз құқықтарын сақтап, болашақта дағдарысқа ұшырау мүмкіндігін азайта алады.