Неліктен айналғаннан кейін басымыз айналып жатқандай боламыз?
Көпшілігіміз бала кезімізде айналудың көңілді екенін сезінгенбіз, бірақ содан кейін, айналадағының бәрі қозғалысқа келгендей болып көрінетіні неліктен болады? Бұл құбылыстың ғылыми негіздерін қарап, бас айналу сезімінің анатомиялық және физикалық себептерін зерттейміз.
Бала кезімізде ойын-сауық үшін айналуды ұнататын көбіміз, оңға немесе солға айналғаннан кейін неліктен басымыздың айналып, тепе-теңдікті жоғалтатынын ешқашан ойламаған шығармыз. Бұл мақалада біз осы құбылыстың артындағы ғылыми себептерді түсіндіреміз.
Бас айналуының физиологиялық себептері
Айналғанда, біздің ішкі құлағымыздағы вестибулярлық жүйе деп аталатын орган тепе-теңдігімізді ұстап тұруға жауапты. Бұл жүйе сұйықтықпен толтырылған жартылай иірімдік каналдардан тұрады. Айналыс кезінде бұл сұйықтық та қозғалысқа түсіп, сенсорлық рецепторларға сигналдар береді.
Айналу аяқталғанда не болады?
Айналу тоқтағанда, ішкі құлақта сұйықтықтың жылдамдығы бірден тоқтамайды. Ол инерция әсерінен қозғалысты жалғастыра береді, және осы әсер басымыздың айналып жатқандай сезімін тудырады. Бұл миымызға тең емес сигналдар жіберіп, бізге қозғалыс жалғасып жатқандай әсер береді.
Көздің қозғалысы мен нистагм
Сонымен қатар, айналғаннан кейінгі бас айналу көзіміздің қозғалысымен де байланысты. Бұл феномен нистагм деп аталады және ол көздің еріксіз, ырғақты қозғалысымен сипатталады. Бұл қозғалыс ішкі құлақтан келетін сигналдарға визуалды жауап ретінде туындайды.
Бас айналуының себептері анатомиялық және физикалық факторлармен байланысты. Ішкі құлақтағы вестибулярлық жүйенің сұйықтығы және көз қозғалыстары бұл құбылыстың негізгі механизмдерін құрайды. Бұл ақпаратты білсек, айналу кезінде және одан кейінгі әсерлерді жақсы түсініп, осындай жағдайларға дайын боламыз.