Жол апаттарын азайту үшін автомектептерді реформалау қажет

Марат Қожаев Қазақстанның премьер-министрі Олжас Бектеновке жолдаған сауалында, 2024 жылы елімізде 31 мыңнан аса жол апаты болғанын айтты. Бас прокуратураның мәліметінше, бұл көрсеткіш тек адам зардап шеккен оқиғаларды қамтиды. Депутат ереже бұзған жүргізушілердің көпшілігінің көлік құралын басқаруға қажетті білімі жоғары емес деп санайды. Бұл автомектептердегі оқыту жүйесіндегі мәселелердің барын аңғартады.

Елімізде 374 автомектеп жұмыс жасайды, алайда, олардың қызметіне мемлекет тарапынан бақылау жоқ десе де болады. Оқу процесі формалды сипатта болып, автомектеп түлектері көлікті қауіпсіз жүргізуге дайын емес. Мемлекеттік кредиттік бюроның деректеріне сәйкес, жол апатына байланысты сақтандыру төлемін алған жүргізушілердің әр бесіншісі (126 003 адамның 23 491-і) екі жылдан аз уақыт көлік жүргізген, бұл жас автомобилистер арасында апатқа түсу деңгейінің жоғары екенін көрсетеді. Жүргізуші куәлігін алу тәртібінің жиі бұзылуы да алаңдаушылық тудырып отыр.

Сенаттың ұсыныстары

Сенатор Марат Қожаев автомектептер мен жүргізушілерді оқытудың сапасын арттыруға қатысты бірнеше ұсыныс енгізді:

• Мемлекет бақылауын автомектептерге күшейту;
• Емтихан тапсыру және жүргізуші куәлігін алу тәртібін қайта қарап, жаңа жүргізушілерге сынақ мерзімін енгізу;
• Автомектептердің оқу бағдарламасын жаңартып, қауіпсіздік пен мәдениетті басты орынға қою;
• Жаңа жүргізушілерді куәлік алған соң 6 айдан кейін міндетті курстан өткізу;
• Жүргізушілердің жол ережесі мен жолда жүру тәртібін қаншалықты білетінін тексеру үшін белгілі бір кезеңде қайта емтихан алу;
• Жүргізуші куәлігін беру процесін қадағалауды Ішкі істер министрлігіне жүктеу;
• Барлық ірі қала, облыс орталығы және аудан орталығы үшін арнайы ХҚКО мен автодром ашу.

Жол инфрақұрылысын дамыту

Марат Қожаев жол құрылысы саласына да көптеген өзгеріс енгізу қажеттігін атап өтті. Республикалық маңызы бар трасса бойындағы елді мекендерде жаяу жүргіншілер өткелін, тротуар салып, шам орнатып, транзиттік бағыт бойында орналасқан ірі қалаларды айналып өтетін автожол құрылысын жеделдету керек.

Жол қозғалысына бақылау күшейту

Жолдағы жағдайды жақсарту үшін жолаушы тасымалына бақылауды күшейту аса маңызды. Атап айтқанда:

• Жасырын патрульді көбейту;
• Камера автоматты түрде тіркейтін ереже санын арттыру;
• Белгілі бір кезеңде көп мәрте тәртіп бұзған (мысалы, 10 және одан көп) жүргізушілерге дифференциалды жауапкершілік енгізу;
• Жүйелі түрде ереже бұзған жүргізушіні қайта емтихан тапсыруға міндеттеу қажет.