Алматыда Евро-5 стандартынан төмен автокөліктер үшін қала орталығына ақылы кіру енгізіледі

«Ашық НҚА» порталында Алматыда экологиялық аймақ (LEZ) құруды көздейтін атмосфералық ауаны қорғау ережелерінің жобасы жарияланды. Құжат 2025 жылдың 20 тамызына дейін қоғамдық талқылауға шығарылған.

Алатау бөктерінде орналасқан Алматы жыл сайын ауа сапасының қатты ластануымен бетпе-бет келеді. Атмосфералық ауаны қорғау ережелерінің жаңа жобасы көлік шығарындылары жоғары машиналардың орталыққа еркін кіруін шектейтін төмен шығарындылы аймақ (Low Emission Zone, LEZ) құруды қарастырады. Құжаттың толық нұсқасын мына жерден жүктеуге болады.

Қандай автокөліктерге шектеу қойылады

Евро-5 стандартынан төмен автокөліктерге тыйым немесе ақылы қолжетімділік енгізіледі. Электромобильдерге, сутегімен жүретін көліктерге және Евро-5 және одан жоғары стандарттағы машиналарға кіру тегін болады. Смог кезеңінде билік төмен санаттағы көліктердің қозғалысына толық тыйым салуы мүмкін.

Төлем қалай алынады

Тарифтер әзірге бекітілген жоқ. Тек төлем түрлері анық:

• Күнделікті төлем — бақылау камералары арқылы сол аймақта әрбір жүрген күнге есептеледі;
• Айлық абонемент — күнделікті төлемнен арзан, техникалық тексеруден өткендерге беріледі;
• Депозиттік жүйе — қаражат автоматты түрде есептен шығарылады.

Сағаттық немесе минуттық тарифтер болмайды. 3 айға алдын-ала төлем жасағанда 10% жеңілдік беріледі. Түскен қаражат ескі машиналарды сатып алуға, қоғамдық көлікті дамытуға және экологиялық жобаларға жұмсалады.

Ескі автокөліктерді сатып алу және жою

Ескі көлігі бар жүргізушілерге арналған сатып алу бағдарламасы қарастырылған. 2025 жылдың 1 қыркүйегіне дейін Алматыда тіркелген көліктер бюджет және арнаулы қор есебінен қабылданып, жойылады. Өтемақы мөлшерін жыл сайын әкімдік бекітеді. Қосымша — жаңа автокөлік сатып алуға жеңілдіктер, тегін жол жүру билеттері немесе бұрынғы ақылы кіру төлемінің бір бөлігін есепке алу ұсынылуы мүмкін.

Ерекшеліктер мен жеңілдіктер

Жедел жәрдем, полиция, авариялық-құтқару, әскери және коммуналдық қызметтердің арнайы көліктері үшін тегін кіру сақталады. Аймақта тұратын азаматтар үшін «Таза қала» жүйесінде тіркеліп, техникалық тексеруден өткен көлігі болған жағдайда жеңілдетілген абонемент қарастырылған.

«Таза қала» жүйесі

Бақылауды жүзеге асыру үшін «Таза қала» ақпараттық жүйесі құрылады. Жүргізушілер осы жүйе арқылы көлігін тіркеп, төлем жасап, абонемент рәсімдей алады және хабарламалар алады. Қызмет көрсету аймағы карталары, тарифтер және жеңілдіктер туралы ақпарат та сонда беріледі. Камералар мен техникалық тексерулердің деректері автоматты түрде интеграцияланады.

Ережелер қашан күшіне енеді

Енгізу бірнеше кезеңде жүзеге асады. Алдымен көлік ағыны мен автопарктің деректерін жинау үшін сынақ жобасы тегін режимде басталады. Кейін экологиялық және әлеуметтік әсер бағаланады. Соның нәтижесі бойынша тариф пен ақылы режимнің басталу мерзімі белгіленеді. Бірқатар талаптар 2026 жылдың 1 қазанынан бастап күшіне енеді.

«Жұп және тақ нөмірлер» ұсынысы туралы

Қала тұрғындарының бірі орталыққа тек жұп немесе тақ нөмірлі көліктерге кезектесіп кіруге рұқсат беруді ұсынған еді. Әкімдік бұл ұсыныстың экологияға емес, көлікті реттеуге қатысты екенін атап өтті. Мәселе тығындармен күрес шеңберінде жеке қарастырылуы мүмкін, алайда экологиялық аймақ аясында қаралмайды.