Жалақыны индексациялау: қызметкерлердің құқықтары мен мүмкіндіктері

Қазақстан Республикасында жалақыны индексациялау — экономикалық тұрақсыздық жағдайында қызметкерлердің еңбек ақысын қорғаудың маңызды механизмі. Жалақының индексациясы шартты түрде инфляция деңгейін ескере отырып, жұмысшылардың материалдық жағдайын сақтап қалуға бағытталған шара болып табылады.

Жалақыны индексациялаудың маңызы

Экономикалық жағдайдың өзгеруі кезінде жалақының сатып алу қабілетін жоғалтпау керек. Индексация процессі жұмысшылардың қаржылық жағдайын тұрақтандыруға, сондай-ақ еңбек өнімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Жалақыны индексациялау жұмыс берушілер мен қызметкерлер арасындағы өзара қарым-қатынасты нығайтады.

Жалақыны индексациялаудың заңнамалық негіздері

Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі жұмысшылардың жалақысын индексациялаудың құқықтық негіздерін белгілейді. 2020 жылдан бастап елімізде жалақыны индексациялау бойынша заңнамалық актілер қабылданып, олар қазіргі экономикалық жағдайға бейімделген.

Қабылданатын шаралар

Жалақыны индексациялау кезінде мынандай шаралар қабылданады:

• Инфляция деңгейін бақылау;
• Жартыжылдық немесе жылдық индексация коэффициенттерін белгілеу;
• Қызметкерлер мен жұмыс берушілер арасындағы келіссөздерді ұйымдастыру.

Қандай қызметкерлерге индексация жүргізіледі?

Жалақыны индексациялау келесі қызметкерлерге жүргізілуі мүмкін:

• Мемлекеттік қызметкерлер;
• Мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың жұмысшылары;
• Кәсіпорындардағы еңбек шартында индексация туралы арнайы тармақ бар қызметкерлер.

Жалақыны индексациялау процесінің механизмі

Индексация рәсімі, әдетте, жыл сайын немесе жартыжылдық кезеңде жүргізіледі. Жұмыс беруші инфляция деңгейі туралы ақпарат алудың негізінде қызметкерлердің жалақыларын автоматты түрде арттыру шешімін қабылдайды.

Қызметкерлердің құқықтары

Жалақысы индексацияланатын қызметкерлер несиелік міндеттеме бойынша құқығын қорғай алады. Егер индексация жүргізілмесе немесе еңбек шартында көрсетілген талаптар орындалмаса, қызметкерлерге құқығын қорғау шараларын қолдануға мүмкіндік беріледі.

Жалақыны индексациялау — экономикалық тұрақсыздық жағдайында жұмысшылардың құқықтарын сақтау мен қаржылық жағдайын тұрақтандырудың маңызды құралы. Қазақстан Республикасы азаматтары осы механизмді пайдалана отырып, өз жақындарының келешегін қамтамасыз ете алады.