2030 жылға дейін Қазақстан бюджет тапшылығы нөлге жетуі мүмкін бе

Қазақстанда мемлекеттік бюджет тапшылығы тағы да тіркелді — 2025 жылдың қаңтар–шілде айларында шығыстар кірістерден 1,5 трлн теңгеге асып түсті. Дегенмен, өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда көрсеткіштер біршама жақсарды, деп хабарлайды ranking.kz

Қазақстан экономикасының өсуі жалғасуда: Қаржы министрлігінің дерегінше, 2025 жылдың алғашқы жеті айында ЖІӨ 9,3%-ға, өнеркәсіптік өндіріс 6,9%-ға өсті. Мемлекеттік бюджет түсімдері 12,6%-ға артқанымен, шығыстардың өсу қарқыны қалыпты — 9% ғана құрады.

Басты қаражат қайда жұмсалуда

• Әлеуметтік қолдау мен қамтамасыз ету: шығыстар 3,9 трлн теңгеге дейін өсті (+374 млрд тг).
• Білім беру: мемлекеттік шығындар 4 трлн теңгеге жетті (+286 млрд тг).
• Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы: шығындар 1,1 трлн теңгеге дейін көбейді (+230 млрд тг).
• Мемлекеттік қарызды өтеу: шығындар 19,1%-ға артып, 2 трлн теңгені құрады.

Әлеуметтік маңызы жоғары салаларды қолдауға бөлінетін қаражат көлемі үнемі көбейіп келеді.

Ағымдағы тапшылық және болашақ болжамы

Қазақстанның мемлекеттік бюджет тапшылығы соңғы жылдары үйреншікті құбылысқа айналды: теріс сальдо бір жылдан бері сақталып келеді. 2024 жылы бұл айырма соңғы бірнеше жылдағы рекордтық деңгейге жетіп, 3,6 трлн теңгені құрады. Дегенмен, үкімет жағдайдың біртіндеп тұрақтанатынына сенімді.

1. 2027 жылы тапшылықты 3,5 трлн теңгеге дейін төмендету жоспарланған.
2. 2028 жылы — 2,2 трлн теңгеге дейін төмендейді.
3. 2029 жылы — 1 трлн теңгеге дейін қысқарып, ал 2030 жылы теңгерімді бюджетке қол жеткізу көзделуде.

Нөлдік тапшылыққа қол жеткізу салық түсімдерінің өсуі мен мемлекеттік шығыстарды оңтайландыру есебінен мүмкін.

Тапшылықты төмендетудің негізгі стратегиясы

Сарапшылардың пікірінше, тапшылықты жоюдың басты құралы – салық жинауды арттыру және мемлекеттің бюджет саясатын ұқыпты жүргізу болмақ.

Демек, тапшылықтың сақталуына қарамастан, Қазақстанның бюджеті экономиканың дамуы, салықтардың тиімді жиналуы және шығыстарды бақылау арқасында оң өзгерістер көрсетіп отыр. Билік бұл шаралар жуық жылдары елдің теңгерімді бюджетке өтуіне септігін тигізеді деп үміттенеді.