Қыркүйек айындағы ТКШ реформасы: Қазақстанда ПИК (КСК), МИБ (ОСИ) және тұрғындар үшін не өзгереді

2025 жылдың қыркүйек айының ортасынан бастап Қазақстанда көппәтерлі тұрғын үйлерді басқарудың жаңа ережелері күшіне енеді. Бұл өзгерістер МИБ (ОСИ) төрағаларынан бастап қарапайым тұрғындарға дейін бәріне қатысты болмақ. Басқару формалары оңайлатылады, жарна, жиын және есептілік бойынша жаңа тәртіптер енгізіледі, ал бұзушылықтарға нақты айыппұлдар белгіленген.

Басқару формалары: тек екеуі қалады

Бұрынғы үш басқару түрінің орнына енді тек екеуі ғана сақталады:

• МИБ (ОСИ) – мүлік иелерінің бірлестігі (заңды тұлға);
• Тікелей басқару – тек 36-ға дейін пәтері бар үйлер үшін.

Жай серіктестік күші жойылады.

Егер үй басқарусыз қалса, тәртіп пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында әкімдік уақытша басқарушы компания тағайындайды.

ПИК болашағы

ПИК (КСК) мен ПКСК басқару формасы ретінде енді мойындалмайды. Олар тек келісімшарт негізінде басқарушы компания ретінде жұмыс істей алады. Барлық жұмыс істеп тұрған КСК міндетті түрде қайта тіркеуден өтуі тиіс, әйтпесе оларды сот арқылы таратып жіберуі мүмкін.

• ПИК (КСК) – коммерциялық емес ұйымдар (табысты қатысушылар арасында бөлмейді);
• Басқарушы компаниялар – коммерциялық құрылымдар, салық (соның ішінде ҚҚС) төлейді.

Үш түрлі жарна

Барлық төлем түрлері енді үш санатқа бөлінеді:

1. Ағымдағы жарналар – тазалық, жарықтандыру, өрт қауіпсіздігі және т.б.
2. Жинақтаушы жарна – тек күрделі жөндеуге, тарифі 1 ш. м үшін 0,005 АЕК.
3. Мақсатты жарналар – жалпы жиналыс шешімімен белгілі бір қажеттіліктерге (домофон, торлар және т.б.).

Жарналар әр айдың 25-іне дейін төленуі тиіс. Кешіктірсе — өсімпұл салынады. Екі айдан астам қарыз болса — сот немесе нотариус арқылы өндіріп алынады.

Жиналыстар: ашықтық артады

• Жиналыстарды дәстүрлі немесе қашықтан (соның ішінде онлайн ТКШ платформалары арқылы) өткізуге болады.
• Ескерту кем дегенде 5 күн бұрын (email немесе SMS арқылы) беріледі.
• Қарарлар 51% дауыспен қабылданады.
• Бір объект – бір дауыс.

Бұзушылықтар үшін айыппұлдар

Енді айыппұл тұрғындарға емес, МИБ (ОСИ), басқарушы компания немесе құрылыс компаниясы басшыларына салынады. Құжаттарды бермегені, шот ашпағаны немесе есеп тапсырмағаны үшін 50-ден 400 АЕК-ке дейін (1,6 млн теңгеге дейін) айыппұл көзделген. Бұл айыппұлдарды тұрғындардың қаражатынан төлеуге тыйым салынады.

Есептілік: жаңа мерзімдер

• Қаржылық есеп – әр айдың 20-сына дейін;
• Жылдық есеп – келесі жылдың 1 сәуіріне дейін;
• Барлық ақпарат ортақ қолжетімді жерлерге және онлайн жарияланады.

Жалға алушылар: бақылауда

Тұрғын үйін жалға беретін меншік иесі бұл туралы МИБ (ОСИ)/басқарушы компания төрағасына хабарлап, жалға алушының деректерін ұсынуға міндетті. Жалға берілген болса да – жиналыстарға қатысып, басқарушы тараптың өтініштеріне жауап беруге міндеттеледі.

Реформаның негізгі қорытындылары

• Басқару формалары оңайлатылды: тек МИБ (ОСИ) мен тікелей басқару.
• Басқарушы компаниялар мен ПИК (КСК) – келісімшарт бойынша, біліктілік пен қайта тіркеу талап етіледі.
• Үш түрлі жарна енгізілді, олардың төлем мерзімі тұрақты, жүйесі ашық.
• Жиналысты онлайн өткізуге болады, дауыс беру тәртібі икемді әрі жедел.
• Айыппұлдар айтарлықтай, жауапкершілік – жеке тұлғаға жүктеледі.
• Жалға берушілер де басқару жүйесіне енгізілді.

Жаңа жүйе тұрғын үйлерді басқаруды ашық, қатаң және түсінікті етеді. Басты назар — тұрғындардың мүддесіне аударылады.