Неліктен Дмитрий Менделеев химия бойынша Нобель сыйлығын ешқашан алмаған?

Дмитрий Менделеев, атақты периодтық жүйенің авторы, көптеген ғалымдар үшін ұлы тұлға. Алайда ол химия саласындағы ең жоғары марапатты - Нобель сыйлығын ешқашан алған жоқ. Бұл мақаламызда сол төңірегінде әңгімелесеміз және оның себептерін зерттейміз.

👁️ 10
Сурет: World History Archive / Universal Images Group via Legion Media

Менделеевтің жетістіктері мен химиядағы үлесі

Дмитрий Иванович Менделеев - химия ғылымында зор танымалдыққа ие тұлға, ол химиялық элементтердің периодтық жүйесін жасаушы ретінде белгілі. Менделеевтің жұмыстары химияның көптеген салаларында үлкен маңызға ие болды және ғылымның дамуында маңызды рөл атқарды. Ол өз кезеңінің ең терең ойшылдарының бірі ретінде қалыптасты.

Нобель сыйлығының тарихы мен критерийлері

Нобель сыйлығы 1901 жылдан бері химия саласында үздік жетістіктерге қол жеткізген ғалымдарға беріліп келеді. Бұл марапаттың критерийлері зерттеу жұмысының жаңашылдығы, маңызды практикалық мәні және ғалымның жалпы әлемдік ғылымға қосқан үлесі болып табылады. Менделеевтің периодтық кестесі осы талаптарға сәйкес келсе де, сыйлық оны айналып өтті.

Менделеевтің Нобель сыйлығын алмағанының себептері

  • Танымалдылық пен уақыт факторлары: 1906 жылы Менделеев Нобель сыйлығына үміткер болды, бірақ ол кезеңде химия мен физика саласында басқа үлкен жұмыстар жүзеге асырылып жатты, олар да назарға алынды. Ол кезеңде Менделеевтің жасаған жаңалықтарының әсері толық танылмауы мүмкін.
  • Қайшылықтар мен саясат: Ғалымдар арасында оның шығармашылық қабілеттері, жұмыстарындағы қайшылықтар және қайсыбір істерін сынау мәселелері талқыға түсті. Кейбір көзқарастар бойынша, оның ғылыми қоғамдағы тұлғалық қарым-қатынастары оның сыйлық алу мүмкіндігіне кері әсер еткен.
  • Нобель комитетінің ұстанымдары: Нобель сыйлығының комитеті кейде таңдау кезінде субъективті ойларын қолданғанын көрсеткен бірнеше мысал бар. Осы жағдайлар нағыз өкілдерді назардан тыс қалдыруы мүмкін.

Менделеевтің мұрасы және оның қазіргі таңдағы беделі

Дегенмен, Менделеевтің жасаған еңбектері мен ғылымға қосқан үлесі ұмыт қалмады. Оның периодтық кестесі әлі күнге дейін химияның негізі ретінде қолданылады, оның жаңалықтары ғылым мен білімде кеңінен танылды. Марапаттың болмауы оның беделіне көлеңке түсіре алмады, керісінше, ол ғылым тарихындағы ең жарқын тұлғалардың бірі болып қалып отыр.

Дмитрий Менделеев Нобель сыйлығын алмаса да, оның ғылымға қосқан үлесі баға жетпес. Оның жасампаздығы мен жаңашылдығы әрқашан естен шықпайды. Бұл бізге ғылымның дамуында марапаттардан да жоғары құндылықтардың бар екенін көрсетеді.