Қазақстанда зиянды жұмыстарда 80% жұмыспен қамтудың қалай анықталатыны түсіндірілді

Қазақстанда Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 24 мамырдағы № 170 бұйрығын қолдану бойынша туындаған даулы сұрақтарға түсініктеме берілді. Бұл бұйрықта зиянды еңбек жағдайлары бар мамандықтар мен жұмыстардың тізбесі анықталып, сол жағдайларда міндетті кәсіби зейнетақы жарналары (МКЗЖ) төленуі тиіс екені айтылады.

Азаматтар мұндай сұрақпен жүгінді: «Ең кемінде 80% жұмыс уақыты» деген норманы қалай түсіну керек — тек белсенді еңбек фазасының («жұмыс күйінің») уақытын ба, әлде зиянды факторлардың (мысалы, компрессорлық цехтардағы шу мен аммиактың) әсері жүріп жатқан мезгілдің барлығын ескеру керек пе?

«Жұмыс күйі» ұғымы еңбек процесінің ауырлық факторының бір көрсеткішін ғана бейнелейді. «Ең кемінде 80% жұмыс уақытымен қамтылған» көрсеткіші — жұмыскердің аттестатталған жұмыс орнында зиянды факторлар әсерінде болған нақты уақытын білдіреді», — деп хабарлады ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі.

Демек, егер аттестацияда еңбек жағдайының зияндылығы анықталса, МКЗЖ есептеу үшін тек белсенді жұмыс уақыты ғана емес, сонымен қатар жұмыскердің зиянды факторлар әсері жүріп жатқан аймақта өткізген барлық уақыты ескеріледі.

Еңбек шартындағы нақты жағдайлар мен протокол деректерінің айырмашылығы болған жағдайда негізгі анықтаушы фактор — зиянды еңбек жағдайының (мысалы, аммиак, шаң және шудың рұқсат етілген шегінен асуы) және еңбек жағдайының класын белгілеу болып қалады. Жұмыс күйі жеке-дара міндетті зейнетақы жарнасын есептеуден бас тартуға негіз бола алмайды.