Қазақстанда Ресейдегі АЗС дағдарысы отын тапшылығы қаупін күшейтті

Күзде Қазақстан жанармай нарығында жаңа қиындықтарға тап болуы мүмкін. Бұған бензиннің Ресей мен көршілес елдерге заңсыз шығарылуы, сондай-ақ Ресей нарығында отын жеткізіліміндегі үзілістер себеп болып отыр.

Ресейде тәуелсіз жанармай құю бекеттерінің саны азаюда

«ОМТ-Консалт» талдау компаниясының деректеріне сәйкес, 28 шілдеден 22 қыркүйекке дейін Ресейде бензин сататын жанармай құю станцияларының саны 2,6%-ға, яғни шамамен 360 нысанға қысқарды. Оңтүстік федералдық округте (бұл аймақ Батыс Қазақстанмен шектеседі) бұл көрсеткіш 14%-ға жетті, ал Қырым мен Севастопольде жанармай құю бекеттерінің жартысы қызметін тоқтатты. Бұған себеп — тәуелсіз ойыншылардың қорларының таусылуы, мұнай өңдеу зауыттарындағы ұзақ жөндеу жұмыстары мен логистикалық үзілістер.

Ірі мұнай компаниялары жеткізілімді өз желілерінде шоғырландырып, бағаны көтерме бағадан төмен ұстап отыр, осылайша шағын кәсіпкерлерді ығыстыруда. Салалық сарапшылардың бағалауынша, Ресейде зауыттардағы жөндеу мен апаттарға байланысты бензин өндірісі шамамен 10%-ға қысқарған. Ресей үкіметі бензин экспортына салынған тыйымды жыл соңына дейін ұзартуды талқылап жатыр.

Қазақстанға көршілердің қысымы күшейді

Мұнай-газ саласының сарапшысы Нұрлан Жұмағұлов Ресейдегі отын тапшылығы Қазақстанға тікелей әсер ететінін айтады: «Жеке көліктер арқылы Ресейге қанша жанармай кетіп жатқаны белгісіз. Баға айырмашылығы екі есеге жуықтады, шекарадан бензин шығаруды толық бақылау мүмкін емес».

Сарапшы Олжас Байділдинов шекаралас аймақ тұрғындарының ондағаны осы контрабандадан табыс табатынын қосады: «Бішкекте АИ-95 маркалы бензиннің литрі шамамен 477 теңге болса, Қазақстанда — 270 теңге. Адамдар көліктеріне үлкен бак орнатып, бензинді канистрмен тасиды, жол бойында бөтелкелерге құйып сатып, пайда көреді».

Жағдайды мұнай өңдеу зауыттарын жөндеу ушықтырады

Атырау мұнай өңдеу зауытындағы жоспарлы жөндеу жұмыстары жағдайды одан сайын қиындатады. Зауыт 1 қазаннан бастап бір айға тоқтайды. Бұл ішкі нарықтағы жүктемені арттырып, әсіресе еліміздің батыс өңірлерінде жергілікті тапшылық қаупін күшейтеді.

Қазақстанда бағалар көршілес елдерден айтарлықтай төмен болғанша, отын тапшылығы жалғаса береді. Мұның жалғыз шешімі — бағаны біртіндеп теңестіру.

Не күтуге болады?

Бәрі Қазақстан бензініне Ресейдің шекаралас аймақтарында сұраныс күрт артатынын айқындап отыр. Ресейде тәуелсіз жанармай құю желілері жабылып, экспортқа шектеу қойылғанда, қолжетімді бензиннің дереккөзі ретіндегі ел — Қазақстан. Ішкі нарық үшін бұл тапшылық қаупін және билік тарапынан бақылаудың күшеюін білдіреді.

Материалдар Orda.kz, «Коммерсант» және салалық сарапшылардың түсіндірмелері негізінде әзірленді.