Жұмысшылардың орташа тізімдік саны: есептеу әдістері мен маңызы

Орташа тізімдік сан дегеніміз не?

Жұмысшылардың орташа тізімдік саны – бір кәсіпорында белгілі бір мерзімде, мысалы, жылдың бір кезеңінде жұмыс істейтін қызметкерлердің орташа көрсеткіші. Бұл көрсеткіш жұмыскерлердің еңбек ресурстарын басқару, олардың жұмыс тиімділігін бағалау, сондай-ақ экономикалық жоспарлау үшін маңызды рөл атқарады.

Орташа тізімдік санды есептеу әдістері

Жұмысшылардың орташа тізімдік санын есептеудің бірнеше әдісі бар. Ең кең таралғаны – бұл:

• Күнделікті есептеу: Бұл әдіс бойынша, әр күннің соңында жұмыс істейтін қызметкерлер санын есептеу қажет, содан кейін алынған сандарды қосып, кезеңнің күндеріне бөлу керек.
• Ай сайынғы есептеу: Кейде жұмысшылардың саны ай бойынша есептеледі, яғни, әр айдың соңында қызметкерлер санының орташа көрсеткіші алынбайды.
• Кездесу күні бойынша есептеу: Егер ауа-райы, мейрамдар немесе өзгедей себептермен жұмысшылардың саны өзгеретін болса, нақты жұмыс істеген күндердегі орташа тізімдік сан есептеледі.

Орташа тізімдік санның маңызы

Жұмысшылардың орташа тізімдік санының маңызы көп. Осы көрсеткіш негізінде:

• Ұйымдардың еңбек ресурстарын тиімді ұйымдастыру;
• Кадр саясаттарын түзету;
• Қызметкерлердің еңбек өнімділігін бағалау;
• Жалақы, салықтар және әлеуметтік қамтамасыз ету бойынша есептерді жүргізу.

Қазақстанда орташа тізімдік санды есептеу тәжірибесі

Қазақстан Республикасында жұмысшылардың орташа тізімдік саны еңбек заңнамасы мен экономикалық стандарттарға сәйкес есептеледі. Бұл есептердің нәтижелері еңбек нарығында, ақпараттық жүйелерде және статистикалық зерттеулерде кеңінен қолданылады.

Кәсіпорындарда осы көрсеткішті бағалаудың стандартталған әдістері мен құралдары бар, бірақ әр ұйым өзінің қажеттіліктеріне сай тәуелсіз есептеу тәсілдерін қолдана алады.

Жұмысшылардың орташа тізімдік саны – еңбек ресурстарын басқаруда маңызды көрсеткіш. Ол тек статистикалық мәліметтерді ғана емес, сонымен қатар кәсіпорынды дамытуға және еңбек өнімділігін арттыруға да ықпал етеді. Қазақстанның кәсіпорындары үшін бұл көрсеткішті дұрыс есептеу – табысқа жетудің бірден-бір жолы.