Жасанды интеллект пен нейрожүйенің айырмашылығы неде?

Бүгінде жасанды интеллект (ЖИ) бізді барлық жерде қоршап жүр — ақылды колонкалар мен ұсыныс жүйелерінен бастап чат-боттар мен автопилоттарға дейін. Бірақ әңгімеде екі терминді жиі шатастырады: «ЖИ» және «нейрожүйе». Біреулер оларды синоним санайды, басқалары – қарсы қояды. Ендеше осы екеуінің айырмасы неде екенін анықтайық.

Жасанды интеллект деген не

Жасанды интеллект (Artificial Intelligence, AI) — бұл информатикадағы жалпы бір бағыт, оның мақсаты — машиналарды адам секілді ойлауға және әрекет етуге үйрету.

ЖИ түрлі технологияларды қамтиды:

• Эксперттік жүйелер — шешімдерді алдын ала белгіленген ережелер бойынша қабылдайтын алгоритмдер.
• Іздеу алгоритмдері — мысалы, картадағы ең жақсы бағытты ұсынатын жүйе.
• Машиналық оқыту — бағдарлама мәліметтер негізінде үйреніп, нәтижелерін біртіндеп жақсартады.
• Нейрожүйелер — ЖИ ішіндегі ең заманауи әрі тиімді құралдардың бірі.

👉 Басқаша айтқанда, ЖИ — бұл қолшатыр, астында ондаған әдіс пен тәсіл бар.

Нейрожүйе деген не

Нейрожүйе (Artificial Neural Network, ANN) — адам миының жұмысынан шабыт алған математикалық модель.

Оның жұмысы былай:

1. Желі «нейрондардан» — қарапайым есептік түйіндерден тұрады.
2. Әр нейрон сигнал қабылдап, оны өңдеп әрі қарай жіберіп отырады.
3. Миллиондаған осындай түйіндер күрделі жүйе құрап, суретті тану, тілді түсіну, болжау жасау және жаңа мәліметтерді генерациялау мүмкіндігіне ие болады.

Нейрожүйелердің арқасында:

• мәнмәтінді түсінетін аудармашылар;
• дауыс арқылы көмек көрсететін ассистенттер;
• фотодағы объектілерді толықтыратын редакторлар;
• мәтін мен сурет жасайтын жүйелер (ChatGPT немесе MidJourney секілді) пайда болды.

Басты айырмашылық: мақсат және құрал

Айырмашылығы қарапайым:

• ЖИ — бұл мақсат: машинаны интеллектуалдық тапсырмаларды шешуге үйрету.
• Нейрожүйе — бұл құрал, сол мақсатқа жетудің бір тәсілі.

Мысал:

• Егер шахматтық бағдарлама жүрістерді қатаң ережелерге сүйеніп есептесе — бұл ЖИ, бірақ нейрожүйе емес.
• Ал фотодан бет-әлпетті танитын қосымша, әдетте, нейрожүйеге сүйенеді.

Адамдар неге бұл ұғымдарды шатастырады?

• Медиа мен маркетинг ЖИ терминін жаңа технологияларға байланыстының бәріне қолдана береді.
• Ал іс жүзінде breakthrough нәтижелерге ең көп жетістік берген — нейрожүйелер екені соңғы жылдары анық.

Болашағы: Нейрожүйеден тыс ЖИ

Бүгінде нейрожүйелер басым болып тұрса да, ЖИ тек осылармен шектелмейді. Қазіргі таңда зерттеліп жатқан бағыттар:

• Символдық ЖИ — логика мен ережелерге негізделген;
• Гибридті модельдер — ережелер мен нейрожүйелердің біріккен нұсқасы;
• Кванттық ЖИ — оқыту үшін кванттық есептеулерді қолдану.

Келесі технологиялық серпіліс осы әртүрлі тәсілдердің бірігуінен тууы әбден мүмкін.

• Жасанды интеллект — машиналарды «ақылды» етуге бағытталған кең өріс.
• Нейрожүйе — ЖИ-дегі ең танымал әрі тиімді тәсілдердің бірі.
• Барлық нейрожүйе — ЖИ бөлігі, бірақ әр ЖИ нейрожүйе бола бермейді.

👉 Сондықтан, келесі жолы «жаңа ЖИ» туралы естісеңіз, әдетте сөз нейрожүйеге қатысты болады. Бірақ олардың айырмашылығын білу — әрдайым маңызды.